Prawidłowa obserwacja ruchów płodu jest pomocna zarówno w ocenie dobrostanu płodu jak i w określeniu przybliżonego terminu porodu. Ruchy płodu są dowodem istnienia żywej ciąży, stają się pierwszym sygnałem dla matki, pochodzącym od dziecka. Są swego rodzaju komunikatem, który sygnalizuje stan zdrowia płodu, nadchodzące lub toczące się niebezpieczeństwo.
Pierwsze ruchy płodu.
W korze mózgowej znajduje się ośrodek ruchów, który rozpoczyna swoją pracę już w 9 tygodniu ciąży. W 13-14 tygodniu zauważalne są ruchy klatki piersiowej i brzucha. Tak wczesne ruchy nie są jeszcze odczuwane przez przyszłą mamę, widoczne są natomiast podczas badania ultrasonograficznego. Pierwsze ruchy płodu pierwiastka (kobieta będąca w pierwszej ciąży) zaczyna odczuwać około 20 tygodnia ciąży, a wieloródka około 18 tygodnia. Aktywność ruchowa płodu może być odczuwana jako delikatne głaskanie, trzepotanie, przelewanie, z czasem bodźce te stają się mocniejsze i wyraźniejsze. Ważne jest, aby zanotować datę wystąpienia pierwszych ruchów dziecka, o którą zapewne zapyta lekarz lub położna podczas wizyty w poradni ginekologicznej.
Data ta może okazać się przydatna do określenia terminu porodu, szczególnie u kobiet które nie są pewne kiedy nastąpiło zapłodnienie lub mają nieregularne miesiączki. U pierwiastki porodu można się spodziewać po około 20 tygodniach, a u wieloródki po 22 licząc od dnia zaobserwowania pierwszych ruchów płodu. Jest to metoda mało pewna z uwagi na fakt, że pierwiastki często nie są pewne odczuwania pierwszych ruchów płodu gdyż jest to zupełnie nowe dla nich doznanie i muszą nauczyć się je rozpoznawać, natomiast wieloródki mogą odczuwać je wcześniej bo już w 16-17 tygodniu ciąży. Z tego powodu metodę tę traktuje się jako pomocniczą, zazwyczaj z innymi dodatkowymi badaniami (wielkość macicy, pomiar usg płodu), w sytuacji gdy data ostatniej miesiączki nie jest pewna.
Cykliczność ruchów płodu.
Początkowo ruchy płodu wykazują naprzemienne okresy aktywności i odpoczynku (cykle aktywności i odpoczynku lub rytmy ponaddobowe). Pod koniec drugiego trymestru obserwujemy zmiany w zachowaniu płodu polegające na wydłużeniu okresu odpoczynku.
W miarę rozwoju płodu obserwujemy pewną cykliczność ruchów płodu związana z porą dnia. Szczyt aktywności następuje późnym wieczorem i w nocy, najczęściej pomiędzy godziną 21:00 a 1:00. Ilość ruchów płodu stopniowo wzrasta od około 20-tego do 32-go tygodnia ciąży. Po 36 tygodniu ciąży aktywność maleje z powodu zbyt małej ilości wolnej przestrzeni w macicy i nie świadczy to o patologii o ile nie jest to zupełny brak ruchów.
fot. istock
Obserwacja i ocena aktywności ruchowej płodu.
Matczyna ocena ruchów płodu ( DFMR-daily fetal movement recording) jest jedną z metod oceny dobrostanu płodu. Z uwagi na to że, jest to metoda nieinwazyjna, prosta, wiarygodna i tania powinna być szeroko stosowana w położnictwie. Liczenie ruchów płodu w określonym przedziale czasowym można już rozpocząć wkrótce po rozpoczęciu ich odczuwania, jednak może sprawiać to nieco trudności z uwagi na zbyt mało wyraźne odczuwanie ruchów przez matkę. Zazwyczaj zaleca się obserwację od 24 tygodnia ciąży wysokiego ryzyka lub 32 tygodnia w ciąży o prawidłowym przebiegu. Poświecenie przez matkę czasu na obserwację ruchów płodu jest też doskonałym sposobem zacieśniania więzi emocjonalnej pomiędzy nimi.
