Poronienie – do tego wyjątkowo przykrego zdarzenia dochodzi niestety coraz częściej. Utrata ciąży to zdecydowanie nie błahostka – okazuje się bowiem, że u kobiety po poronieniu nawet wtedy, kiedy urodzi ona już zdrowe dziecko, konsekwencje przebycia poronienia nadal mogą występować. Co stanowi naturalne przejawy żałoby, a co powinno nasuwać podejrzenie problemów psychicznych u kobiety po poronieniu i związaną z nimi konieczność zasięgnięcia specjalistycznej pomocy?
Spis treści:
- Problemy psychiczne kobiety po poronieniu
- Konsekwencje dla dzieci matek, które w przeszłości doświadczyły poronienia
- Kobieta po poronieniu – jak z nią rozmawiać i jak się nią opiekować?
Poronienie to utraty ciąży przed 22. tygodniem jej trwania. Choć użyto tutaj zwrotu „utrata ciąży”, to jednak dochodzi wtedy tak naprawdę do utraty dziecka. Zazwyczaj więź i różne odczuwane przez matkę emocję pojawiają się zdecydowanie jeszcze przed momentem urodzenia swojego potomka – ich kształtowanie rozpoczyna się bowiem już na etapie życia wewnątrzmacicznego dziecka.
Nie budzi większego zdziwienia to, że u kobiety po poronieniu występować mogą żal, smutek, a nawet żałoba. Wymienione są reakcjami, które uznaje się za „standardowe” konsekwencje utraty dziecka. Problem jest jednak zdecydowanie szerszy, niż można by przypuszczać – przebycie poronienia może prowadzić do długotrwałych, poważnych konsekwencji dla zdrowia psychicznego danej kobiety, oprócz tego konsekwencje te dotyczyć mogą również, tych urodzonych już po przebyciu poronienia, dzieci takiej pacjentki.
Problemy psychiczne kobiety po poronieniu
U pacjentki, która poroniła, pojawiać się może szereg różnych pytań. Zastanawiać się ona może, dlaczego spotkało to właśnie ją? Myśli pacjentki mogą krążyć wokół tego, co takiego zrobiła ona źle, że doszło u niej do utraty ciąży. Dochodzić może nawet do tego, że kobieta zacznie siebie winić – istnieć może u niej wyjątkowo silne przekonanie, że gdyby postępowała w jakiś inny sposób, to nie spotkałaby ją utrata dziecka. Opisane powyżej mogą stanowić naturalne fazy żałoby (w których wymienia się, następujące po sobie, fazy zaprzeczenia, złości oraz akceptacji). Może jednak również dochodzić do stopniowego wzrastania natężenia różnych dolegliwości, nawet do takiego stopnia, że będzie można klasyfikować je jako zaburzenia psychiczne – a do takowych kobiety po poronieniu są predysponowane.
Przebycie poronienia stanowi czynnik ryzyka rozwoju przede wszystkim depresji oraz zaburzeń lękowych. Tak jak występowanie znacznego smutku u pacjentki niekoniecznie musi stanowić powodu do niepokoju, tak już współtowarzyszące mu inne, znaczne dolegliwości, powinny być czynnikami alarmującymi. Dolegliwościami, które mogą sugerować wystąpienie depresji po poronieniu, mogą być na przykład:
- znaczna apatia,
- utrata zainteresowania rzeczami, które wcześniej pacjentkę cieszyły,
- zaburzenia snu i apetytu,
- poczucie winy,
- przekonanie o tym, że świat jest pozbawiony sensu,
- stałe poczucie zmęczenia,
- zaniedbywanie różnych obowiązków, zarówno domowych, jak i zawodowych.
Psychika kobiety po poronieniu, fot. shutterstock
Zdecydowanie nie u każdej pacjentki, która przebyła poronienie, dochodzi do wystąpienia zaburzeń psychicznych. Utrata ciąży stanowi jednak czynnik ryzyka takowych, co więcej – ze względu na stosunkowo wysoką częstość poronień, ten czynnik predysponujący nierzadko bywa bagatelizowany - a zdecydowanie nie powinien. Konsekwencjami poronienia mogą być bowiem nawet trwające wiele lat zaburzenia nastroju, których obecność pogarsza funkcjonowanie nie tylko matki, ale i może mieć wpływ na jej dzieci z innych, występujących już po poronieniu, ciąż.
Konsekwencje dla dzieci matek, które w przeszłości doświadczyły poronienia
Po poronieniu możliwe jest prawidłowe donoszenie kolejnej ciąży. Urodzenie zdrowego dziecka nie doprowadza jednak do ustąpienia konsekwencji psychicznych przebytego w przeszłości poronienia. W jednym z przeprowadzonych wśród kobiet z przebytym poronieniem okazało się, że u 15% takich pacjentek już po urodzeniu zdrowego dziecka nadal występowała depresja poporodowa. Stan taki wpływa zarówno na matkę, jak i na jej dziecko. Skutkiem depresji poporodowej może być, w skrajnych przypadkach, nawet całkowita niezdolność do zajęcia się dzieckiem. U innych pacjentek, ze względu na występujące w przebiegu jednostki zaburzenia nastroju i ich konsekwencje, dochodzić może do zaburzeń rozwoju prawidłowej więzi z dzieckiem.
Ze względu na powyżej wspomniane ryzyko, depresję poporodową trzeba rozpoznawać i leczyć. Kobiety po przebyciu poronienia zdecydowanie znajdują się w grupie zwiększonego jej ryzyka, dlatego też powinny być one szczególnie obserwowane pod kątem wystąpienia tego zaburzenia nastroju.
Kobieta po poronieniu – jak z nią rozmawiać i jak się nią opiekować?
Wątpliwości co do tego, jak traktować kobietę po poronieniu, nie są wcale rzadkie. Inne kobiety mogą się zastanawiać, czy wspominać przy niej o swoich dzieciach – a może to wywoła ból u tej osoby, która straciła niedawno dziecko? Rozterki borykać mogą również ojca utraconego dziecka – jak zaopiekować się partnerką, jak ją wesprzeć? Rodzina kobiety, która utraciła ciążę, ma niełatwe zadanie: powinni oni w końcu ją wspierać, tymczasem sami nierzadko doświadczają smutku i innych negatywnych emocji związanych z poronieniem. Co więc robić, a czego nie?
Kobietę, która doświadczyła poronienia, należy przede wszystkim wspierać. W krótkim czasie po utracie ciąży pacjentka może doświadczać problemów nie tylko dotyczących nastroju, ale i somatycznych. Takowymi mogą być zaburzenia snu czy stałe poczucie zmęczenia – zdecydowanie nie powinny one stanowić powodu do posądzania kobiety o lenistwo, ponieważ mogą wynikać chociażby ze zmian hormonalnych zachodzących po utracie ciąży.
Po utracie ciąży pacjentka powinna wiedzieć, że nie jest sama. Partner, rodzice, inne dzieci – najbliżsi członkowie rodziny odgrywają w tym czasie nieocenioną rolę. Rodzina musi obserwować taką kobietę – spostrzeżenie, że jej stan psychiczny może znacznie odbiegać od prawidłowego lub też zauważenie, że z biegiem czasu sukcesywnie się on pogarsza, powinno skłonić do sięgnięcia po specjalistyczną pomoc. Skierować się można chociażby do psychologa. W niektórych szpitalach ginekologicznych pracują specjaliści, którzy mają doświadczenie w pracy z kobietami po poronieniu.
Psychika kobiety po poronieniu, fot. shutterstock
Pacjentce po poronieniu pomóc może również wizyta u ginekologa. Wyjaśnienie jej, co mogło być powodem utraty ciąży, może przynieść bardzo duże korzyści. Podczas takiej wizyty pacjentka będzie mogła się również dowiedzieć tego, jakie jest ryzyko, że poronienie mogłoby wystąpić w kolejnych ciążach. Nie musi być ono wcale duże – uzyskanie takiej informacji od specjalisty może doprowadzić do zlikwidowania przynajmniej części dręczących pacjentkę obaw.
