Endometrioza należy do przypadłości o charakterze hormonalno - immunologicznym. Dotyka kobiet w różnym przedziale wiekowym (w tym bardzo młodych).

Ważne! Choroba zazwyczaj występuje między 15 - 45 rokiem życia. Dotyczy według szacunkowych danych 6 - 44% kobiet.

Sporadycznie występuje w okresie postmenopauzalnym, a także przed okresem dojrzewania płciowego.

Charakterystyka schorzenia

Gruczolistość (endometrioza) jest dość popularną kobiecą przypadłością. Niestety przyczyny jej powstawania, jak dotąd są znane w niewielkim stopniu.

Nazwa choroby (endometrioza) wywodzi się od łacińskiego słowa (endometrium) - oznaczającego śluzówkę macicy.

Przypadłość należy do przewlekłych, dość często rozwija się przez lata nie dając żadnych objawów.

Ważne! Schorzenie charakteryzuje się obecnością błony śluzowej macicy poza obszarem jamy macicy.

Wszczepy błony śluzowej macicy (endometrium) lokalizują się z reguły w rejonie jamy brzusznej, obejmując m.in.

• jajniki,
• jajowody,
• wiązadła podtrzymujące macicę,
• zewnętrzną część macicy.

Ponadto dość często wszczepy umiejscawiać się mogą m.in. w:

• bliźnie po cesarskim cięciu,
• na pęcherzu moczowym,
• pochwie,
• szyjce macicy.

Ważne! Odnotowano incydentalne przypadki, w których śluzówka macicy zlokalizowała się w takich miejscach, jak ramię, płuca.

W każdym ognisku endometriozy następują regularne zmiany hormonalne. Co miesiąc dochodzi w nich do procesu złuszczenia śluzówki - jednakże w wyniku nieprawidłowości nie ma ona dokąd odpłynąć ani nie może zostać wydalona. Patologia skutkuje wewnętrznym krwawieniem, rozkładem krwi, pojawieniem się stanu zapalnego sąsiadujących narządów oraz powstawaniem tkanki bliznowej (zrostów).

Przyczyny powstawania gruczolistości, objawy

Do tej pory nie udało się w pełni określić etiopatogenezy schorzenia. Jak dotąd naukowcy ustalili kilka teorii:

1. Ogniska tkanki (endometrium) ulegają rozprzestrzenianiu bezpośrednio do naznaczonych jednostką chorobową obszarów, poprzez takie działania jak zabiegi ginekologiczne, operacje, interwencje lekarskie.
2. W jamie otrzewnej zlokalizowany jest zapas niskozróżnicowanych komórek, które podlegają procesowi metaplazji do endometrium w wyniku pobudzenia nieznanym bodźcem.
3. Krwawienie wsteczne - teoria regurgitacji, głosi, że w niektórych sytuacjach dochodzi do cofania się krwi menstruacyjnej poprzez jajowody do jamy otrzewnej. W przypadku, gdy występuje niska wydolność układu immunologicznego (nie dochodzi do usunięcia komórek endometrium) - pojawia się implantacja oraz rozwój chorobliwych ognisk.

Ważne! U kobiet z gruczolistością bardzo często występuje hiperestrogenizm (nadmiar estrogenów).

Naukowcy badają, czy schorzenie może wiązać się także z:

• nieprawidłowo funkcjonującym systemem odpornościowym,
• niepoprawnie działającym układem hormonalnym,
• genami (m.in. choroba może być dziedziczona).

Objawy endometriozy uzależnione są miejscem jej ulokowania m.in. 

• macica (bolesne menstruacje, bóle międzymięsiączkowe, obfite a także często przedłużające się krwawienie miesiączkowe),
• pęcherz moczowy (dokuczliwe skurcze pęcherza moczowego, zwłaszcza w okresie okołomiesiączkowym, uczucie parcia na pęcherz),
• blizny pooperacyjne (regularne bóle oraz krwawienia w tych obszarach).

Ważne! Wraz z gruczolistością występują inne przypadłości o podłożu autoimmunologicznym (m.in. łuszczyca, reumatoidalne zapalenie stawów).

fot. panthermedia

Endometrioza dzieli się na:

• Zewnętrzną - przypadłość dotyka głównie kobiety około 30 lat, które jeszcze nie rodziły. W tym przypadku śluzówka macicy umiejscawia się (m.in. w jajnikach, jajowodach, pęcherzu moczowym). Do najczęstszych symptomów zalicza się ból podczas aktu płciowego, obfite miesiączki.

Ważne! Gruczolistość jajników oraz jajowodów jest przyczyną niepłodności. Zaawansowane stadium schorzenia powoduje powstawanie zbitych oraz włóknistych zrostów, czego efektem jest zniekształcenie narządów i upośledzenie ich funkcji.

• Wewnętrzną (adenomioza) - przede wszystkim chorują na nią kobiety, które są już matkami. Schorzenie występuje pomiędzy 40 - 50 rokiem życia.

Do objawów przy tym rodzaju endometriozy należą (m.in. bolesne miesiączki, uczucie ciężkości bądź ciśnienia w obręczy miedniczej).

Ważne! Choroba często współwystępuje z włókniakiem macicznym oraz polipami - wymagającymi jak najszybszej interwencji chirurgicznej.    

Endometrioza przebiega bezobjawowo bądź objawowo. W tym drugim przypadku symptomów jest bardzo wiele m.in. 

• obfite miesiączki;
• upławy koloru ciemnobrązowego (przed i po menstruacji);
• ból podczas stosunku płciowego (dyspareunia);
• zaburzenia miesiączkowania;
• krew w stolcu (moczu);
• nasilone PMS;
• ból przy oddawaniu moczu;
• zmiany w kształcie oraz wielkości macicy.

Endometrioza charakteryzuje się szeregiem zjawisk niepożądanych:

1. Wpływa na obniżenie jakości życia.
2. Może dojść do zaburzeń funkcjonowania narządów w wyniku powstawania zrostów w obrębie jamy brzusznej.
3. Powikłania endometriozy mogą skutkować ogólnym osłabieniem.

Diagnoza i leczenie

Rozpoznanie choroby następuje poprzez szczegółowy wywiad lekarski oraz objawy kliniczne. Ginekolog przeprowadza serię badań:

• ginekologiczne (w trakcie badania ocenie poddana zostaje pozycja, wielkość oraz ruchomość macicy i przydatków. Czasem w celu potwierdzenia ognisk endometriozy, lekarz może zalecić pacjentce przyjście na wizytę w czasie trwania menstruacji);
• USG (badanie ultrasonograficzne ma za zadanie pokazać szczegółowo stan natrządów w obszarze miednicy mniejszej);
• laparoskopia (celem tej formy diagnostyki jest bardziej szczegółowe określenie ognisk endometriozy w obrębie jamy brzusznej. Badanie stosuje się zwłaszcza u kobiet, które cierpią m.in. na bolesne menstruacje, przewlekły ból, bolesne stosunki płciowe).

Ważne! Przy podejrzeniu gruczolistości głęboko naciekającej, zlokalizowanej w obszarze pęcherza moczowego oraz jelita grubego - lekarz może zalecić wykonanie kolonoskopii.

Wybór metody leczenia uwarunkowany jest zaawansowaniem choroby.

• Farmakologia - w przypadku niewielkiego zaawansowania choroby, stosuje się terapię hormonalną (wyciszenie endometrium). Podawane są leki m.in. z grupy gestagenów (syntetycznych progestagenów), a także leki antykoncepcyjne (zahamowanie podziałów komórkowych śluzówki macicy).
• Leczenie chirurgiczne - zadaniem interwencji chirurgicznej jest:
  • usunięcie ognisk choroby,
  • zrostów umiejscowionych w jamie brzusznej,
  • przywrócenie prawidłowego funkcjonowania narządów miednicy mniejszej.

Obecnie stosowaną techniką operacyjną jest laparoskopia (w przeciwieństwie do metody klasycznej, zabieg charakteryzuje się krótszym pobytem w szpitalu, krótszym okresem rekonwalescencji, a także zmniejszonym prawdopodobieństwem wystąpienia powikłań).

Ważne! Wszelkie niepokojące objawy powinny skłonić kobietę do wizyty w gabinecie ginekologicznym. Późne rozpoznanie endometriozy może skutkować wieloma powikłaniami, które wpłyną na komfort życia codziennego.