Laparoskopia to często przeprowadzany zabieg zarówno diagnostyczny jak również operacyjny. Artykuł przedstawia podstawowe informacje dotyczące zastosowania, przygotowania, przebiegu, zalet oraz ewentualnych powikłań po zabiegach laparoskopowych.
Spis treści:
- Laparoskopia – diagnozowanie
- Laparoskopia – zabieg
- Laparoskopia – przygotowanie do zabiegu
- Laparoskopia – przeciwwskazania
- Laparoskopia – po zabiegu
Laparoskopia – diagnozowanie
Postęp, jaki dokonuje się z każdym dniem w różnych dziedzinach nauki, umożliwia wprowadzenie wielu nowych, jak również rozwój i udoskonalenie dotychczasowych, technik operacyjnych, pozwalających na znaczne ograniczenie inwazyjności przeprowadzanych zabiegów. Jedną z takich metod jest laparoskopia. Miniaturyzacja narzędzi, jak również możliwość przekazu obrazu z wnętrza jamy brzusznej na ekran monitora, pozwala na wprowadzenie diagnostyki, a obecnie coraz częściej również leczenia, za pomocą tej metody.
Laparoskopowe możliwości diagnozowania wielu schorzeń przyczyniło się do zwiększenia ich wykrywalności i możliwości podjęcia szybkiego celowanego leczenia. Znalazła ona szerokie zastosowanie w wielu specjalnościach medycyny, m. in. w ginekologii, umożliwiając wizualną ocenę narządów miednicy mniejszej, w tym narządu rodnego.
Nawet najlepszy lekarz nie zawsze jest w stanie rozpoznać pewne schorzenia ginekologiczne lub też określić przyczyny występujących dolegliwości na podstawie rutynowego badania ginekologicznego lub ultrasonograficznego. W takich przypadkach laparoskopia okazuje się najbardziej pomocna, umożliwiając postawienie trafnej diagnozy.
Laparoskopia wykonywana jest najczęściej w celach diagnostycznych lecz umożliwia również przeprowadzenie pewnych zabiegów operacyjnych. Jako metodę diagnostyczną laparoskopię wykorzystuje się w przypadku niepłodności o nieustalonej przyczynie, nieokreślonych bólów w obrębie miednicy mniejszej czy też w ciąży pozamacicznej. Umożliwia także pobranie wycinków do badania histopatologicznego i wymazów na badanie bakteriologiczne z narządów wewnętrznych bez konieczności otwierania jamy brzusznej.
Laparoskopia – zabieg
Jako zabieg operacyjny, w ginekologii, przeprowadza się ją najczęściej w celu usunięcia ciąży pozamacicznej, leczenia endometriozy poprzez elektrokoagulację ognisk zmienionych chorobowo, uwalniania zrostów w jamie brzusznej powstałe po stanach zapalnych miednicy mniejszej lub zabiegach operacyjnych, leczenia jajników policystycznych, usuwania niewielkich mięśniaków i torbieli oraz innych zmian w narządzie rodnym.
Zabieg laparoskopowy wymaga nie tylko specjalistycznego sprzętu i odpowiednio przygotowanej sali zabiegowej, ale przede wszystkim doświadczonego i wyszkolonego zespołu operacyjnego. Jest to zabieg wymagający od operatora dużej precyzji a jednocześnie ogromnej wyobraźni przestrzennej, gdyż przebieg operacji i manipulację mikronarzędziami nie obserwuje on bezpośrednio lecz pośrednio na ekranie monitora.
W czasie zabiegu diagnostycznego poprzez niewielkie, kilkunastomilimetrowe nacięcie pod pępkiem wprowadza się do jamy brzusznej laparoskop. Jest to metalowy przyrząd, wewnątrz którego znajduje się układ optyczny składający się z przekazującej obraz do monitora miniaturowej kamery, oraz źródła światła. Na monitorze uzyskuje się kolorowy obraz w znacznym powiększeniu. Za pomocą mikrokamery na monitorze lekarz ogląda narządy wewnętrzne dokonując ich wizualnej oceny.
W czasie zabiegów laparoskopowych za pomocą jednego z przyrządów laparoskopowych zwanym trokarem wprowadza się do wnętrza brzucha poprzez specjalną igłę dwutlenek węgla w celu wytworzenia odmy otrzewnowej. Gaz unosi powłoki brzuszne do góry oraz „rozpycha” jelita pozwalając na lepsze uwidocznienie narządów, stworzenie większego pola manewru wewnątrz jamy brzusznej znacznie ułatwiając manipulację narzędziami oraz umożliwiając lepszą obserwację wykonywanych wewnątrz czynności. Na koniec zabiegu gaz ten wypuszczany jest przez specjalną kaniulę.
W przypadku laparoskopii operacyjnej wykonuje się dodatkowo dwa nacięcia po obu stronach brzucha, poprzez które wprowadza się odpowiednio dobrane dodatkowe mikronarzędzia służące do usuwania zmian chorobowych. Należą do nich między innymi przyrząd do elektrokoagulacji i skalpel harmoniczny. Zabieg przeprowadza się na stole operacyjnym przypominającym fotel ginekologiczny. Jest on pochylony w ten sposób, że pacjentka znajduje się w tzw. pozycji Trendelenburga czyli z głową ułożoną nieco niżej. Czasami, pod koniec zabiegu, do jamy brzusznej kroplowo wlewa się specjalny płyn zapobiegający powstawaniu zrostów. Ma to bardzo istotne znaczenie w przypadku wykonywania laparoskopii z powodu niepłodności. Niestety, ze względu na duże koszty preparatu nie jest to postępowanie rutynowe.
W niektórych przypadkach jak np. liczne zrosty utrudniające wprowadzenie laparoskopu lub manipulacje narzędziami, pęknięcie ciąży pozamacicznej, podejrzany makroskopowo wygląd guza jajnika, nieprawidłowe śródoperacyjne badanie histopatologiczne z pobranych wycinków lub usuniętej zmiany i inn. może zaistnieć konieczność rozszerzenia operacji. Sale laparoskopowe są więc tak urządzone, iż w przypadku, gdy zajdzie taka konieczność w każdej chwili istnieje możliwość przeprowadzenia operacji sposobem tradycyjnym polegającym na otwarciu brzucha.
Laparoskopia – czym jest, jak wygląda zabieg, możliwe powikłania, fot. panthermedia
Laparoskopia – przygotowanie do zabiegu
Laparoskopia wymaga znieczulenia ogólnego, a tym samym odpowiedniego przygotowania. Przygotowanie do zabiegu laparoskopowego wygląda tak samo jak do każdej operacji. Nie można bowiem przewidzieć czy nie wystąpią śródoperacyjne wskazania do rozszerzenia operacji i tradycyjnego otwarcia brzucha. Przed zabiegiem konieczne jest wykonanie podstawowych badań analitycznych krwi jak np. morfologia, parametry krzepnięcia, grupa krwi i czynnik Rh. Niezbędna jest również konsultacja lekarza internisty oceniającego ogólny stan zdrowia oraz anestezjologa.
W przeddzień zabiegu pacjentka po lekkim śniadaniu powinna już nie przyjmować posiłków stałych a pić jedynie niegazowaną wodę mineralną. Wieczorem oraz rano w dniu zabiegu wykonuje się wlew doodbytniczy w celu dokładnego przeczyszczenia jelit. Jeżeli pacjentka miała już kiedyś wykonywane operacje wymagające otwierania brzucha, wówczas wieczorem zamiast wlewu podaje się specjalne sole przeczyszczające.
Laparoskopia – przeciwwskazania
Istnieją również przeciwwskazania do tego zabiegu. Laparoskopia może by trudna technicznie u kobiet otyłych ze względu na trudności związane z wprowadzeniem mikronarzędzi jak i z wytworzeniem odmy otrzewnowej. Powoduje to ograniczoną widoczność oraz stwarza większe ryzyko urazu innych narządów np. jelit w trakcie wprowadzania laparoskopu lub manipulacji narzędziami. Bezwzględnymi przeciwwskazaniami do laparoskopii są zaburzenia krzepnięcia, znacznego stopnia niewydolność krążeniowo-oddechowa, niedrożność jelit, przepuklina brzuszna lub przeponowa i inne.
Laparoskopia – po zabiegu
Bez wątpienia komfort operacji laparoskopowej jest duży. Jest to bowiem najmniej inwazyjny zabieg operacyjny. Pacjentka szybciej dochodzi do zdrowia i normalnego funkcjonowania. Rany goją się znacznie szybciej, przez co skraca się konieczny okres przebywania w szpitalu oraz, w przypadku kobiet pracujących, niezdolności do pracy. Ma to szczególne znaczenie dla kobiet aktywnych zawodowo. Mniejsze jest również ryzyko infekcji i powikłań pooperacyjnych. W związku z tym, że podczas takich operacji zakres uszkodzonych tkanek jest znacznie mniejszy, dolegliwości bólowe nie są tak nasilone jak po tradycyjnym zabiegu a tym samym nie ma konieczności podawania wielu środków przeciwbólowych.
Rekonwalescencja przebiega znacznie szybciej. Już w tym samym dniu pacjentka zostaje uruchomiona, a w przypadku laparoskopii diagnostycznych już na drugi dzień po zabiegu może wyjść do domu. Nacięcia w powłokach brzusznych są tak niewielkie, że czasami nie wymagają zakładania szwów a blizny po zagojeniu stają się prawie niewidoczne.
W przypadku operacji laparoskopowej pobyt w szpitalu wynosi około trzech dni. Ma to na celu pozostawienie pacjentki pod ścisłą obserwacją w celu szybkiego wykrycia ewentualnych powikłań pooperacyjnych. Zabieg laparoskopowy niesie za sobą ryzyko uszkodzenia jelit, rozwinięcie się stanu zapalnego czy też przeoczenia krwawienia z niewielkich naczyń krwionośnych co może powodować powstawanie krwiaków. Powikłania te występują jednak sporadycznie a w porę zauważone pozwalają na szybką interwencję lekarską.
