Spis treści:

1. Czym jest poronienie?
2. Poronienie samoistne jako problem populacyjny
3. Przyczyny
4. Poronienia nawracające
5. Zespół antyfosfolipidowy
6. Sposoby diagnostyczne
7. Strata ciąży

Proces niekorzystnego zakończenia ciąży przebiega zazwyczaj w sposób delikatny, jednak jest on bardzo złożony i zależy od wielu czynników. Samo zdarzenie, jakim jest utrata ciąży, ma bardzo duży i zarazem niekorzystny wpływ na funkcjonowanie psychiczne matki [4]. Bazując na dostępnej literaturze oraz odnosząc się do statystyk, można stwierdzić, że poronienie jest problemem o charakterze globalnym i o szerokim zasięgu – dotyka bowiem kobiet niezależnie od wieku oraz niezależnie od szerokości geograficznej, jakiej mieszkają.

Czym jest poronienie? 

Poronieniem określa się wydalenie lub wydobycie z ustroju matki płodu, który nie oddycha ani nie wykazuje żadnego innego znaku życia, jak czynność serca, tętnienie pępowiny lub wyraźne skurcze mięśni zależnych od woli, o ile nastąpiło to przed upływem 22. tygodnia ciąży (21 tygodni i 6 dni) [1].

Definicja ta zawarta w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia, jest obecnie funkcjonującą i określającą zjawisko utarty ciąży. W różnych krajach na świecie w odmienny sposób określa się górną granicę czasu ciąży, która mówi o poronieniu – w Polsce przed długi czas granicę tą stanowił 16 tc, w Australii 20 tc, w Wielkiej Brytanii 24 tc, a w niektórych krajach była to umowna granica pierwszego trymestru [1].

Redefinicja pojęcia poronienia ciąży dokonała się po przyjęciu kryteriów, jakie zaleciła Światowa Organizacja Zdrowia, co doprowadziło w efekcie do poszerzenia granicy poronienia oraz zbliżenia jej na całym świecie. Zakończenie ciąży przed 22.. tygodniem uznawane jest więc za poronienie, jeśli jednoczesna masa płodu wynosi mniej niż 500g. Jeśli dochodzi do utarty ciąży po 22.. tygodniu, mówi się wówczas o ciąży martwej lub o porodzie przedwczesnym. Jak widać więc granica pomiędzy poronieniem a przedwczesnym porodem jest umowna, a dzięki możliwościom, jakie zapewnia dzisiejsza medycyna, zwiększa się szanse na utrzymanie przy życiu niedojrzałego jeszcze w łonie matki dziecka [2].

Zgodnie ze zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), śmierć płodu niezależna jest od wieku ciążowego – o śmierci płodu mówi się bowiem wówczas, jeśli dochodzi do niej przed porodem. Aż 90% przypadków obumarcia płodu przypada na okres przed 20 tygodniem ciąży [3].

Poronienie samoistne jako problem populacyjny 

Najczęstszym powikłaniem ciąży, z jakim spotyka się medycyna w ostatnich latach, jest poronienie samoistne, które w przypadku większości kobiet ma charakter epizodyczny. Istnieje jednak grupa kobiet, dla których problem ten ma charakter nawracający. Jak wskazują statystyki, około 25% kobiet doświadczyło utraty przynajmniej jednej ciąży, z czego około 0,4% doświadczyło 3 poronień występujących bezpośrednio po sobie. Określenie skali w całej populacji jest jednak trudne, gdyż w wielu przypadkach do poronienia dochodzi przed jego rozpoznaniem, co dotyczy przede wszystkim ciąż wczesnych [2].

Problem samoistnych poronień wraz z wydaleniem jaja z macicy kobiety, jak zauważono, jest skorelowany również z wiekiem ciążowym, gdyż aż około 50% ciąż obumiera przed implantacją zarodka w ścianie macicy [3].

Przyczyny 

Wśród przyczyn, jakie wymienia się w kontekście poronienia, można mówić o 2 głównych grupach. Pierwszą z nich są czynniki leżące po stronie matki, drugą grupę natomiast stanowią czynniki zależne od samego jaja płodowego.

Aż 40% do 70% przypadków poronień to wady rozwojowe jaja płodowego i są one najczęstszą przyczyną poronień w I trymestrze ciąży oraz około 30% przypadków poronienia w II trymestrze. Przyczyny z biologicznego punktu widzenia są proste – nie w pełni wykształcony zarodek nie jest w stanie rozwijać się prawidłowo, stąd pojawia się zjawisko naturalnej selekcji. Anomalie chromosomalne, nieprawidłowości, jakie występują w obrębie kosmówki czy zaburzenia immunologiczne stanowią najczęstsze podłoże poronień spowodowanych czynnikami zależnymi od płodu.

Czynniki pochodzące od matki stanowią przyczynę utraty około 15% do 29% ciąż, a pośród nich wyróżnia się te pochodzące z zewnątrz oraz wewnętrznie usytuowane czynniki matczyne. Najczęściej wymieniane czynniki to: zaburzenia związane z budową anatomiczną macicy oraz narządów rodnych matki, zaburzenia układu hormonalnego, zaburzenia układu immunologicznego, infekcje, wiek matki oraz przebieg pierwszej ciąży, czas trwania ciąży, substancje uzależniające stosowane przez matkę w trakcie ciąży, a także czynniki psychiczne i emocjonalne. Do innych przyczyn poronień, jakie są wymieniane, pojawiają się zabiegi diagnostyczne czy ciężka praca fizyczna [2].

Smutek wywowołany stratą ciąży, fot. panthermedia

Poronienia nawracające 

Nawracający problem poronień dotyczy około 1-2% kobiet, co oznacza, że kobiety mieszczące się w tej grupie utraciły 3 kolejno następujące po sobie ciąże. Jak wskazują badania, duże znaczenie dla tego typu przypadłości ma przebieg pierwszej ciąży. Poronienia nawracające stanowią około 5% przypadków poronień samoistnych, stąd też mają duże znaczenie dla tego problemu populacyjnego [3].

Zespół antyfosfolipidowy 

Ta niezapalna choroba układowa jest schorzeniem z grupy autoimmunologicznych chorób tkanki łącznej. Do je charakterystycznych cech zalicza się występowanie w diagnozie laboratoryjnej przeciwciała antyfosfolipidowe. Do jej głównych cech klinicznych i objawów, jakie może ona powodować, są właśnie poronienia samoistne ciąż przed 10. tygodniem bez wyjaśnionych przyczyn [3].

Sposoby diagnostyczne 

W sposób kliniczny utrata ciąży manifestowana jest przez szereg objawów. Do najbardziej niepokojących oraz wskazujących na patologię zalicza się krwawienia lub plamienia, dolegliwości bólowe w okolicy podbrzusza, które mogą mieć charakter napadowy, a nawet obejmować nawet okolicę lędźwiowo-krzyżową. W świetle obecnego prawa jedynie badanie USG jest odpowiednim do stwierdzenia stanu obumarcia płodu oraz to właśnie na podstawie tego badania wdrażana jest terapia zapobiegawcza w przypadku niepokojących objawów [4].

Strata ciąży 

Z punktu widzenia kobiety utrata ciąży wiąże się ze skutkami emocjonalnymi, które pojawić się mogą nawet w oddalonym czasie. Konieczne jest przejście odpowiednich etapów radzenia sobie z kryzysem, z jakim przychodzi się zmierzyć kobiecie po stracie ciąży. Stanu takiego nie należy ignorować, a utrzymującą się przez dłuższy czas nostalgię czy rozchwianie emocjonalne nie powinny być lekceważone. Tłumienie emocji oraz próby ich wyparcia również skończyć mogą się niekorzystnie, a „złe” emocje przenosić się mogą na inne obszary życia i społecznego funkcjonowania,

Ważne jest także, by przed przekazaniem informacji dotyczących wszystkich niezbędnych procedur personel medyczny pozostawił kobiecie czas na oswojenie się z zaistniałą sytuacją [4].