PMS jest przypadłością, z którą boryka się wiele kobiet w wieku rozrodczym. Istnieje wiele badań, zarówno przekrojowych, jak i skupiających się na wyselekcjonowanych przypadkach, które wskazują na pewne prawidłowości związane z występowaniem objawów. By postawić diagnozę konieczne jest spełnienie ściśle określonych kryteriów. Istnieje wiele metod terapeutycznych, które stosuje się w określonym schemacie. Poza farmakologią oraz leczeniem operacyjnym istnieją również alternatywne formy leczenia.
PMS (Premenstrual Syndrome) czyli Zespół Napięcia Przedmiesiączkowego, jest cyklicznie występującym stanem zaburzeń somatycznych lub psychopatologicznych, który związany jest z obecnością ciałka żółtego oraz wpływem metabolitów steroidów jajnikowych na poziom oraz aktywność neurotransmiterów. PMS, w wachlarzu sposobów w jaki się objawia, zawiera około 150 różnych symptomów, z czego kobiety będące w wieku rozrodczym, doświadczają w większości cykli, co najmniej kilku w różnym natężeniu.
Dotychczas przeprowadzono wiele badań nad PMS, zarówno przekrojowych, jak i skupiających się na wyselekcjonowanych przypadkach. Prawidłowości, jakich się doszukano dotyczą przede wszystkim spadku nasilenia się objawu wraz z wiekiem oraz zmniejszenia występowania podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej. Wiele jednak zależy od indywidualnych cech oraz osobniczej wrażliwości.
Kryteria diagnostyczne PMS
Zgodnie z decyzją WHO (Światowej Organizacji Zdrowia), PMS jest aktualnie w wykazie zaburzeń ginekologicznych, jak zaburzenia żeńskich narządów płciowych.
ACOG (American College of Obstetricians and Gynecologists), wskazuje na konieczność zastosowania określonych kryteriów diagnostycznych, by można było stwierdzić obecność PMS oraz podjąć odpowiednią terapię. Zgodnie z tym założeniem, musi wystąpić co najmniej jeden objaw w grupy objawów psychicznych lub co najmniej jeden z grupy symptomów fizycznych. Czas występowania objawów również nie jest bez znaczenia, a mianowicie muszą one pojawić się 5 dni przed wystąpieniem miesiączkowania, w każdym z trzech poprzednich cykli oraz muszą ulec złagodzeniu do 4 dni, licząc od pierwszego dnia wystąpienia krwawienia. Kolejnym założeniem jest to, że żaden z objawów, nie może powrócić co najmniej do 13 dnia cyklu miesiączkowego. Dodatkowo, nie może być stosowana farmakoterapia ani leki hormonalne, jak również przed wystąpieniem objawów należy wykluczyć naużywanie alkoholu czy zażycie narkotyków. Jeśli wszystkie kryteria, o których mowa zostają spełnione, można zdiagnozować PMS.
Do objawów, o których mowa, koniecznych by można było postawić określoną diagnozę, należą objawy fizyczne oraz psychiczne.
Wśród objawów fizycznych wymienia się napięcie piersi, wzdęcia brzucha, bóle głowy czy obrzęki kończyn. Do grupy symptomów psychicznych, zalicza się depresję, napady gniewu czy irytacja, dezorientacje, zakłopotanie, niepokój, obawa oraz alienacja czy wycofywanie się z życia społecznego.
Terapia
W pierwszej kolejności należy zawsze brać pod uwagę zmianę stylu i trybu życia. Rozumieć przez to należy przede wszystkim zwiększenie aktywności fizycznej, zmianę diety na zdrowe odżywianie oraz dbałość o regularność posiłków, a jeśli zachodzi taka konieczność – zredukować masę ciała. Ponadto, warto również postarać się o zminimalizowanie stresu. Jeśli PMS niesie za sobą symptomy w postaci objawów psychotycznych, terapia powinna zostać skonsultowana z lekarzem psychiatrą. Pomocne również jest prowadzenie dzienniczka, w którym odnotowuje się nasilanie się objawów, co daje miarodajny obraz tego, czy zastosowana terapia przynosi pożądane efekty.
Istnieje schemat postępowania terapeutycznego, który dzieli interwencje terapeutyczne na pewne etapy.
Pierwszym z nich jest terapia pierwszego rzutu, która zakłada włączenie ćwiczeń fizycznych, zastosowanie terapii poznawczo – behawioralnej, akupunktury, wprowadzenie suplementów diety lub hormonalnej tabletki antykoncepcyjnej.
Terapia drugiego rzutu to włączenie leczenia estradiolem i progesteronem, co można rozwiązać poprzez zastosowanie wkładki wewnątrzmacicznej, uwalniającej substancje czynne.
Terapia trzeciego rzutu to zastosowanie analogów GnRH + add - back therapy.
Czwartym i ostatecznym etapem leczenia, jest usunięcie macicy wraz z obustronnym usunięciem przydatków oraz zastosowanie terapii hormonalnej.
Hormonoterapia
Najczęściej używany w leczeniu PMS był progesteron naturalny, co wynikało z teorii, która mówiła, że w okresie przedmiesiączkowym w organizmie jest jego niedobór. Istnieje jednak szereg badań na ten temat, które nie potwierdzają skuteczności jego działania.
Innym rodzajem terapii hormonalnej jest zastosowanie doustnej tabletki antykoncepcyjnej, która zawiera substancję czynną w postaci drospirenonu. Wyniki badan prowadzonych nad tą terapią, wykazują jej wysoką skuteczność, jednak znacznie lepsze efekty przynosiła terapia ciągła w opozycji do tradycyjnie stosowanej terapii 21/7. Pomimo tego, iż samo zastosowanie tabletki antykoncepcyjnej ma wiele pozytywnych aspektów, zwłaszcza profilaktycznych, ma ona również swoje skutki uboczne, co jest powodem do podejmowania kolejnych prób badań klinicznych na jej skutecznością i bezpieczeństwem stosowania.
fot. panthermedia
Kolejną możliwością terapeutyczną jest przezskórne podawanie estradiolu. Alternatywą jest wszczepienie podskórnego implantu, który stopniowo uwalnia progesteron, lub też zastosowanie plastra antykoncepcyjnego. Tego typu terapia skutecznie łagodzi objawy silnego PMS, jednak nie jest wskazane stosowanie dużych dawek estradiolu z powodu niewystarczających badań klinicznych i możliwych do wystąpienia, silnych objawów niepożądanych.
Leczenie z zastosowaniem analogów GnRH, powinno być niezwykle skrupulatnie przemyślane i zalecane jedynie pacjentkom z najbardziej nasilonymi objawami PMS. Nie zaleca się wczesnego stosowania analogów, jak również sama terapia nimi nie powinna trwać dłużej niż 6 miesięcy. Niezbędna tu jest cykliczna kontrola gęstości kości, włączenie ćwiczeń fizycznych oraz odpowiednia dieta, gdyż przyjmowanie analogów może implikować groźne i oddalone w czasie skutki uboczne.
