Spis treści:

1. Antykoncepcja barierowa
2. Antykoncepcja chemiczna
3. Wkładki wenątrzmaciczne
4. Antykoncepcja hormonalna
5. Skutki uboczne antykoncepcji hormonalnej
6. Jak dobrać metodę antykoncepcji?

Antykoncepcja jako zbiór metod zapobiegania niechcianej ciąży rozpatrywana może być w kategoriach naturalnych oraz w kontekście stosowania metod mechanicznych oraz chemicznych. Ograniczenia związane z korzystaniem z metod naturalnych, takie jak długie okresy wstrzemięźliwości seksualnej czy problemy z wyznaczeniem okresu płodności, sprzyjają popularyzowaniu się metod antykoncepcji sztucznej- nienaturalnej. Tego rodzaju zapobieganie ciąży polega na stosowaniu różnego rodzaju środków – barier mechanicznych czy chemicznych środków mających na celu uniemożliwienie przedostania się plemników do macicy. Metody te mają zarówno swoje zalety, wśród których główną jest wysoka skuteczność, jak i wady, do których zalicza się wpływ na atmosferę życia intymnego, wpływ na gotowość seksualną czy też możliwość pojawienia się objawów i stanów niepożądanych.

Samo pojęcie płodności w dzisiejszym świecie nabiera szczególnego znaczenia i coraz ważniejszą kwestią staje się planowanie rodziny – są to decyzje kształtujące obraz społeczeństw.

Antykoncepcja barierowa

Metodą zapobiegania ciąży, zaliczaną do środków barierowych, jest prezerwatywa, stanowiąc jednocześnie najpopularniejszą metodę antykoncepcji. Jest to tworzenie bariery plemnikom, która zapobiega przedostaniu się plemników do pochwy a następnie do macicy. Stosunkowa łatwość jej zastosowania (bezpośrednio przed stosunkiem płciowym) oraz jej rozpowszechnienie i łatwy dostęp, stanowi o jej popularności. Obecnie na rynku dostępnych jest wiele rodzajów prezerwatyw, co pozwala na dostosowanie ich do indywidualnych potrzeb i upodobań. Zagrożenia, jakie można przewidywać w kontekście stosowania tej metody, związane są przede wszystkim z jej mechanicznymi uszkodzeniami, stąd zaleca się przechowywanie ich w oryginalnych opakowaniach. Innym rodzajem korzyści płynącej ze stosowania prezerwatyw jest jej wysoka skuteczność w zapobieganiu przenoszenia chorób drogą płciową, co ma ogromne znaczenie dla rozprzestrzeniania się groźnych chorób, takich jak HIV. Wśród głównych ograniczeń związanych z tą metodą wymienia się konieczność przygotowania partnera przed stosunkiem, co niekiedy wpływa na zmniejszenie intensywności doznań seksualnych.

Kobiece prezerwatywy są nieco mniej rozpowszechnione, jednak również i taka metoda barierowa jest dostępna, choć w Polsce niezwykle rzadka, a na świecie coraz rzadziej stosowana. Ponadto można również wspomnieć o metodach takich jak błona pochwowa czy kapturek sklepieniowy, zakładany przez lekarza ginekologa.

Antykoncepcja, fot. panthermedia

Antykoncepcja chemiczna

Środki plemnikobójcze, stosowane w celu zapobiegania ciąży, są jedną z najstarszych metod. Pasty, tabletki czy pianki zwierają w sobie środki chemiczne, które zabijają wrażliwe na zmianę ph pochwy plemniki. Ich skuteczność jest dość wysoka, jednak wymagają one prawidłowego zastosowania.

Wkładki wenątrzmaciczne

Antykoncepcja wewnątrzmaciczna jest metodą ciesząca się dość wysoką popularnością. Niegdyś wkładki wykonywane były z metali szlachetnych, jednak obecnie częściej spotyka się te wykonane z tworzyw sztucznych. Różnią się one od siebie kształtem, w celu odpowiedniego dopasowania do macicy, a ich działanie opiera się na stworzeniu takich warunków wewnątrz macicy, by uniemożliwić implantację zapłodnionej komórki jajowej. Odpowiednia efektywność wkładek, w zależności od ilości uwalnianych jonów metali, określana jest na czas od 3 do 7 lat. Niemniej jest to jednak metoda, która ma swoje istotne przeciwwskazania, takie jak ciąża, stany zapalne przydatków, nieprawidłowy wynik badani cytologicznego, zakażenie wirusem HIV czy nadwrażliwość na miedź [1].

Oprócz miedzi we wkładkach wewnątrzmacicznych stosowany jest także lewonorgestrel w niewielkiej dawce i to właśnie ten sposób wykazuje się najwyższą skutecznością działania. W tego typu rozwiązaniach zamiast miedzi stosuje się zbiornik uwalniający lewonorgestrel przez okres od 3 do 5 lat.

Po upływie kreślonego czasu wykładkę należy wymienić, przy czym nie ma wskazań do przerw w stosowaniu wkładek, jeśli nie wywołują one efektów niepożądanych.

Antykoncepcja hormonalna

Środki blokujące owulację, czyli antykoncepcja hormonalna, opiera się na działaniu antygonadotropinowych gestagenów. Jest to grupa środków, w której poszczególne substancje mają różniące się od siebie pozaantykoncepcyjne działanie, stąd możliwość dopasowania do indywidualnych potrzeb i funkcjonowania organizmu. W składzie większości dostępnych środków hormonalnych znajdują się estrogeny, które zwiększają kontrolę krwawień. Działanie tej metody uznane jest za w pełni odwracalne, a ich wachlarz na rynku jest niezwykle szeroki – począwszy od tabletek przez plastry, implanty podskórne, zastrzyków czy aplikatorów,mających za zadanie uwalnianie hormonów dopochwowo. Jedną z najczęściej wybieranych opcji są tabletki, które zażywa się codziennie przez 21, 24 lub 28 dni, przy czym mnogość preparatów różni je dawkami poszczególnych hormonów w składzie.

Skutki uboczne antykoncepcji hormonalnej

Pomimo tego, że jest to metoda zapobiegania ciąży o odwracalnych skutkach, nie pozostaje ona jednak obojętna dla organizmu kobiety, w szczególności kiedy mamy do czynienia z nieprawidłowo dobranym środkiem lub jego nieodpowiednią dawką. Konsekwencje tego mogą być różne i mieć różne nasilenie. Niezaprzeczalny jest fakt, że antykoncepcja hormonalna jest niezwykle wygodną formą zapobiegania ciąży, jednak niesie za sobą potencjalne zagrożenia. Już podczas stosowania mogą wystąpić różnego rodzaju dolegliwości, ponadto mają one znaczący wpływ na gospodarkę lipidową organizmu, powodując jej zaburzenia, a jednocześnie wzrost cholesterolu we krwi. Kwestia pojawienia się nowotworów nie jest do końca jednoznaczna i jasna, jednak – jak wynika z badań – ten rodzaj antykoncepcji działa ochronnie w przypadku nowotworów błony śluzowej macicy czy raka jajnika, jednak sprzyja rozwojowi gruczołu sutkowego. Podobnie sprawa ma się w odniesieniu do raka szyjki macicy, który występuje częściej u kobiet stosujących doustną antykoncepcję hormonalną. Również wątroba odczuwa skutki przyjmowania antykoncepcji hormonalnej, która ma wpływ na wydzielanie żółci i działanie oraz pracę wątroby. Ponadto dochodzić może do pojawiania się przebarwień, spadku libido oraz nieregularnych krwawień.

Jak dobrać metodę antykoncepcji?

Niezależnie od tego, jaki rodzaj antykoncepcji zamierzamy zastosować, konieczne jest wykonanie badań wstępnych – zarówno badania przedmiotowego, wywiadu (w tym szczególnie w kierunku rodzinnego występowania zakrzepicy), badania usg, badania ginekologicznego oraz cytologii. Cały komplet badań powinien zostać regularnie powtarzany, nie rzadziej jednak niż raz w roku, a badanie cytologiczne nie rzadziej niż raz na 3 lata.

Istnieje wiele czynników, od których zależny jest dobór odpowiedniej antykoncepcji. Najważniejsze są jednak preferencje pacjentki i jej komfort – stanowi to bowiem punkt wyjścia dla poszukiwania najlepszego rozwiązania. U kobiet bez obciążeń wybór metody jest dowolny, jednak w przypadku osób, które cierpią na jakieś schorzenie lub są po przebyciu ciężkiej choroby, konieczne jest rozważenie wszystkich korzyści i przeciwwskazań.