07-09-2016
Pomimo corocznych akcji medialnych, nowotwory o podłożu ginekologicznym zbierają śmiertelne żniwo wśród naszych rodaczek. Pomimo rosnącej świadomości, dotyczącej profilaktyki chorób nowotworowych, wiele Polek odkłada badania „na później”, co niestety może mieć tragiczne skutki.
Poniżej przedstawiamy wykaz nowotworów kobiecych, wraz ze statystykami zachorowań oraz listę badań profilaktycznych, które warto wykonać, aby ustrzec się przed rakiem.
Rak szyjki macicy jest najczęstszym nowotworem ginekologicznym, występującym w Polsce. Wg danych Krajowego Rejestru Nowotworów, stanowi blisko 60% zachorowań, wśród nowotworów ginekologicznych. Wg danych zbieranych przez onkologów wynika, że największy odsetek chorych stanowią kobiety w wieku 47-59 lat, przy czym powoli wzrasta liczba zachorowań kobiet po 30 roku życia. Do czynników, które zwiększają ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy zaliczane jest zarażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV oraz nawracające zapalenia pochwy o podłożu wirusowym lub bakteryjnym. Naukowcy wskazują, że poza HPV czynnikami ryzyka są rak szyjki w rodzinie i immunosupresja. Jako działanie profilaktyczne zalicza się szczepienie przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego HPV.
Rak jajnika
Rak jajnika jest drugim, po raku szyjki macicy, najczęściej występującym nowotworem kobiecym. Co roku, wg danych Krajowego Rejestru Nowotworów odnotowuje się ponad 3000 zachorowań na raka jajnika, z czego niestety duży odsetek umiera. Do czynników, które zwiększają ryzyko zachorowania zalicza się otyłość, mutacje genów BRCA1, BRCA1, Zespół Lyncha. W profilaktyce, zaleca się badania markera Ca 125 i Ca 19-9 co pół roku u kobiet, które skończyły 30 rok życia.
Rak trzonu macicy
Rak trzonu macicy dotyka przede wszystkim kobiet po 55 roku życia, choć zdarzają się przypadki zachorowań w młodszym wieku. Do głównych czynników zwiększających ryzyko zachorowania zalicza się otyłość, hiperestrogenizm endogenny i egzogenny, nierództwo oraz zespół policystycznych jajników.
Co to jest marker?
Markerami nazywane są substancje, które występują w tkance nowotworu bądź są wytwarzane przez nowotwór.
Jakie markery warto badać?
Najczęściej, monitoruje się stężenie:
- Ca 125 – markera, którego podwyższony poziom obserwuje się u ponad 85 % kobiet chorych na raka jajnika. U kobiet zdrowych, za wartość referencyjną przyjmuje się 35 U/ mL. Marker Ca – 125 jest wytwarzany przez tzw. Nieśluzowe raki jelita,
- CEA – marker, którego znaczne podwyższenie obserwuje się w przypadku przerzutów niemal wszystkich nowotworów. Jego podniesiony poziom obserwuje się blisko u 40 % pacjentek chorujących na raka szyjki macicy i 25 % chorujących na raka jajnika,
- Ca 15 – 3 – marker, który służy w wykrywaniu nowotworów jajników oraz raka piersi w I i II stadium,
- TPS – charakterystyczny marker, którego podwyższone stężenie obserwuje się surowicy chorych na raka jajnika,
- BRCA 1 / BRCA 2 – markery, badane w celu stwierdzenia / wykluczenia raka sutka czy jajnika,
- HTGR – marker oznaczany w podejrzeniu raka piersi i jajników , charakterystyczny w przypadku mutacji białek naprawczych np. CHECK 2,
- ACTH – jego podwyższony poziom obserwuje się u chorych na raka piersi,
- HCG – choć kojarzy się przede wszystkim jako wyznacznik ciąży, jest również syntetyzowana przez niektóre guzy zarodkowe jajnika ( np. w przypadku raka kosmówki , raku zarodkowym ),
- HPV typ 16 / 8 – główny marker oznaczany w przypadku podejrzenia raka szyjki macicy,
- SCC – Ag – antygen raka płaskonabłonkowego jest wykorzystywany jako marker do diagnostyki raka pochwy,
- Przeciwciała anty - Yo – są powszechnymi markerami służącymi do diagnostyki rozwoju raka jajnika i sutka,
- Przeciwciała anty - amfifizyna – są wykorzystywane w diagnozowaniu raka jajnika.
