Zapalenie płuc jest poważną chorobą i to u każdego człowieka – niezależnie od jego wieku. Dla pewnych jednak grup pacjentów schorzenie to jest szczególnie groźne, tak jest w przypadku osób starszych, jak i kobiet w ciąży. Pacjentki spodziewające się dziecka z pewnych przyczyn są nawet bardziej predysponowane do wystąpienia zapalenia płuc – jakie to są przyczyny? Jak przebiega i czym grozi wystąpienie zapalenia płuc w ciąży?
Spis treści:
- Patogeny wywołujące zapalenia płuc w ciąży
- Zapalenie płuc w ciąży – czynniki ryzyka
- Objawy zapalenia płuc w ciąży – co powinno zaniepokoić?
- Rozpoznawanie zapalenia płuc u ciężarnych
- Leczenie zapalenia płuc w ciąży – na czym polega i dlaczego jest aż tak ważne?
- Czy zapaleniu płuc w ciąży można jakoś zapobiegać?
Ciąża to wyjątkowy okres w życiu kobiety. W jej trakcie w żeńskim organizmie zachodzi cały szereg różnych zmian, które mają umożliwić prawidłowy rozwój płodu. Pewnych z tych zmian kobiety w ogóle nie zauważają, inne bywają dla nich czasami nawet dość dotkliwe (jak to bywa np. z uciskiem powiększającej się macicy na pęcherz moczowy i wynikającej z tego potrzeby zdecydowanie częstszego odwiedzania toalety). Zmiany te są oczywiście potrzebne, część jednak z nich sprawia, że pacjentki stają się podatne na wystąpienie różnych problemów – jednym z takowych jest zapalenie płuc.
Patogeny wywołujące zapalenia płuc w ciąży
Zapalenie płuc u ciężarnej zasadniczo może być spowodowane przez takie same patogeny, jak w przypadku, kiedy choroba ta rozwija się u innych ludzi. Problem może mieć podłoże bakteryjne – patogenami, które najczęściej wywołują bakteryjne zapalenie płuc u ciężarnych, są S. pneumoniae, H. influenzae oraz M. pneumoniae.
Inną grupą drobnoustrojów, które mogą być przyczyną zapalenia płuc w ciąży, są wirusy. W ich przypadku do problemu najczęściej doprowadza wirus, który jest szeroko rozpowszechniony – mowa tutaj o wirusie grypy. Poza nim stosunkowo często do zapalenia płuc doprowadza wirus ospy wietrznej. Jeszcze inną grupą drobnoustrojów, którymi infekcja może być przyczyną zapalenia płuc w ciąży, są różne patogenne grzyby.
Zapalenie płuc w ciąży – czynniki ryzyka
Ciąża jest niestety czasem, w którym pacjentki – w kilku różnych mechanizmach – stają się bardziej podatne na wystąpienie różnych infekcji, w tym również i zapalenia płuc. Jednym z powodów takiej sytuacji jest to, że u ciężarnej pogarsza się czynność układu odpornościowego. W okresie rozwoju dziecka organizm mobilizuje swoje siły właśnie na tym, co skutkuje m.in. osłabieniem czynności komórek układu odpornościowego.
Innym zjawiskiem, które może doprowadzać do zwiększenia ryzyka zapalenia płuc u ciężarnej, są zmiany występujące w organizmie związane z powiększaniem się macicy. Ich skutkiem jest m.in. zmniejszenie całkowitej pojemności płuc – to również stanowi przyczynę zwiększonego ryzyka zakażeń układu oddechowego u ciężarnych.
Wymienić można jeszcze kilka różnych problemów, które dodatkowo mogą zwiększać ryzyko zapalenia płuc w ciąży. Są nimi:
- obciążenie jakimiś chorobami przewlekłymi (np. astmą),
- częste przebywanie ciężarnej w szpitalu (zwiększa to ryzyko, że zetknie się ona z chorobotwórczymi patogenami),
- niedokrwistość,
- częste kontakty z dziećmi (np. w warunkach zawodowych – trudno powiedzieć ciężarnej, żeby całkowicie unikała ona kontaktu z milusińskimi, jest jednak niestety tak, że właśnie od dzieci ciężarna może zarazić się różnymi patogenami),
- osłabienie odporności (wynikające np. z zażywania leków immunosupresyjnych).
Objawy zapalenia płuc w ciąży – co powinno zaniepokoić?
Ogólnie objawy zapalenia płuc w ciąży nie odbiegają od tych, które spotykane są u innych pacjentów z tą infekcją. Dolegliwościami, które mogą sugerować właśnie ten rodzaj zakażenia układu oddechowego, mogą być:
- kaszel (zwłaszcza uporczywy, któremu towarzyszy odkrztuszanie jakiejś wydzieliny – szczególnie o ropnym charakterze),
- ból w klatce piersiowej (typowo towarzyszący kaszlowi),
- podwyższenie temperatury ciała (zazwyczaj wyższa gorączka towarzyszy bakteryjnym zapaleniom płuc, w przypadku infekcji wirusowych raczej spotykane są stany podgorączkowe),
- ogólne poczucie rozbicia,
- duszność,
- trudności z oddychaniem,
- dreszcze,
- przyspieszony oddech.
Badanie w ciaży, fot. panthermedia
Warto tutaj jednak podkreślić, że nie każde zapalenie płuc w ciąży doprowadza do wystąpienia nasilonych objawów. W niektórych przypadkach tych schorzeń – zwłaszcza spowodowanych przez wirusy i tzw. bakterie atypowe – doświadczane przez pacjentkę dolegliwości mogą być znacznie mniejszego stopnia. Z tego właśnie względu w sytuacji, kiedy tylko ciężarna ma podejrzenie, że mogło dojść u niej do infekcji układu oddechowego, powinna ona udać się do lekarza.
Rozpoznawanie zapalenia płuc u ciężarnych
Podstawową rolę w diagnostyce zapalenia płuc w ciąży odgrywa zebranie wywiadu lekarskiego oraz przeprowadzenie badania przedmiotowego. W przypadku pierwszego z wymienionych istotne jest stwierdzenie typowych dla schorzenia, powyżej opisanych objawów. Badanie przedmiotowe pozwala z kolei wykryć m.in. charakterystyczne dla zapalenia płuc szmery oddechowe – to właśnie dlatego przy podejrzeniu zapalenia płuc aż tak istotne jest osłuchiwanie płuc.
Diagnostyka zapalenia płuc nierzadko kojarzona jest z badaniem RTG klatki piersiowej. Jak to jest u ciężarnych – czy u nich takie badanie również jest wykonywane? Teoretycznie i owszem, jest taka możliwość, część jednak kobiet może się wzbraniać przed wykonaniem u nich takowego badania z uwagi na potencjalne zagrożenie dla dziecka. W praktyce rzeczywiście RTG klatki piersiowej nie jest rutynowo wykonywane u ciężarnych, w uzasadnionych jednak przypadkach – jeżeli rzeczywiście istnieją bezsprzeczne wskazania do wykonania tego badania – zwykle potencjalne korzyści z wykorzystania tej metody w procesie diagnostycznym przewyższają ewentualne ryzyko.
Leczenie zapalenia płuc w ciąży – na czym polega i dlaczego jest aż tak ważne?
To, w jaki sposób leczona będzie ciężarna z zapaleniem płuc, zależne jest od rodzaju choroby, który się u niej rozwinął. W przypadku infekcji bakteryjnych leczenie zapalenia płuc w ciąży bazuje na antybiotykoterapii. Kobietom z zakażeniami grzybiczymi podawane są środki przeciwgrzybicze, z kolei tym pacjentkom, u których rozwinie się wirusowe zapalenie płuc, podawane są leki przeciwwirusowe.
Leczenie zapalenia płuc w ciąży jest bardzo istotne z tego powodu, iż choroba ta może doprowadzić do różnych powikłań – m.in. do porodu przedwczesnego czy do urodzenia dziecka ze zbyt niską masą urodzeniową. Jeżeli tylko jednak terapia zostanie rozpoczęta odpowiednio wcześnie, to ryzyko takich problemów maleje.
Czy zapaleniu płuc w ciąży można jakoś zapobiegać?
Aby zmniejszyć ryzyko, że dojdzie do zapalenia płuc, ciężarna powinna dbać przede wszystkim o higienę (mycie rąk naprawdę pomaga), unikać – szczególnie w sezonie infekcyjnym – zatłoczonych miejsc, a także rozważyć przebycie odpowiednich szczepień (szczególnie przeciwko grypie).
