Czym jest zakrzepica? Jaki ma wpływ na organizm człowieka? Co może predysponować do wystąpienia zakrzepicy? Zakrzepica to inaczej żylna choroba zakrzepowo-zatorowa, do której należy zakrzepica żył głębokich oraz zatorowość płucna. Do wystąpienia zakrzepicy (powstania zakrzepu w naczyniu uniemożliwiające przepływ krwi) dochodzi poprzez wolniejszy przepływ krwi (np. podczas ucisku na żyłę lub poprzez długotrwałe unieruchomienie), uszkodzenie ściany naczynia oraz zwiększenie aktywności czynników krzepnięcia krwi.
Spis treści:
- Zakrzepica – przyczyny występowania
- Zakrzepica – objawy schorzenia
- Zatorowość płucna – przyczyny i objawy występowania
- Trombofilia i antykoncepcja doustna jako czynniki ryzyka
- Sposoby zapobiegania zakrzepicy
Zakrzepica – przyczyny występowania
Na wystąpienie zakrzepicy wpływa wiele czynników, m.in. wiek > 40 r.ż., otyłość, długotrwałe unieruchomienie (np. długotrwały lot czy kończyna w opatrunku gipsowym) , trombofilia nabyta lub wrodzona, ciąża, połóg, stosowanie hormonalnej terapii zastępczej, stosowanie antykoncepcji hormonalnej, wysoka gorączka, odwodnienie, nowotwory złośliwe, niewydolność serca, choroby autoimmunologiczne, obciążające zabiegi operacyjne czy leczenie przeciwnowotworowe.
Zakrzepica – objawy schorzenia
Zakrzepica żył głębokich może obejmować zarówno kończyny górne, jak i kończyny dolne. Do najczęściej występującej zakrzepicy kończyn dolnych należy tzw. postać dystalna, która zajmuje żyły w okolicy piszczeli i łydki. Objawami zakrzepicy, w zależności od postaci, mogą być: brak objawów (wówczas często ustępuje samoistnie), tylko ból łydki pojawiający się zazwyczaj podczas chodzenia (rzadziej w trakcie odpoczynku), obrzęk części lub całej kończyny. Mogą również występować stany podgorączkowe lub gorączka, wzrost ucieplenia danego miejsca, gdzie występuje jednostka chorobowa. Skóra może zmienić barwę od koloru bladego do czarnego w zależności od stopnia nasilenia zmian. Lekarz poprzez wywiad z uwzględnieniem czynników ryzyka pacjenta oraz badaniem fizykalnym może postawić diagnozę. Natomiast w przypadku wątpliwości należy wykonać USG np. kończyn dolnych i przeprowadzić tzw. ultrasonograficzny test uciskowy, dodatkowe badania laboratoryjne czy inne badania obrazowe.
Zatorowość płucna – przyczyny i objawy występowania
Drugą omawianą jednostką chorobową jest zatorowość płucna, czyli stan, w którym zator zamyka światło lub zwęża tętnice płucne bądź jej odgałęzienia. Przyczyny zatorowości mogą stanowić: skrzeplina z żył głębokich kończyn dolnych, powietrze, płyn owodniowy, tkanka nowotworowa czy tłuszczowa. Objawy zależą od miejsca i rozległości zatorowości. Najczęściej występują nagle i należą do nich: duszność, bóle w klatce piersiowej czy kaszel. Może wystąpić także omdlenie czy osłabienie. Lekarz potwierdza diagnozę poprzez wywiad, badanie pacjenta oraz wykonanie szeregu badań dodatkowych: zarówno pobranie badań laboratoryjnych, jak również przeprowadzenie badań obrazowych.
Zakrzepic żył dolnych i górnych, fot. panthermedia
Trombofilia i antykoncepcja doustna jako czynniki ryzyka
Warto zwrócić uwagę na występowanie trombofilii, która powodując zmianę krzepliwości krwi, wpływa nie tylko na zwiększone ryzyko zakrzepicy, ale też na wystąpienie problemów z zajściem w ciąże czy poronienie. Trombofilia może być wrodzona (czynniki genetyczne) oraz nabyta, np. zespół antyfosfolipidowy.
A co ze stosowaniem doustnej antykoncepcji hormonalnej przy planowanej ciąży? Jest to czynnik ryzyka, który nawet przy małych zabiegach zwiększa ryzyko zakrzepicy. W przypadku planowanych dużych zabiegów operacyjnych należy odstawić doustną antykoncepcję na co najmniej 4 tygodnie. W przypadku wykonania nagłych operacji stosuje się leki przeciwkrzepliwe.
Sposoby zapobiegania zakrzepicy
W takim razie czy da się zapobiec zakrzepicy? Metody profilaktyki dopasowane są w zależności od czynnika powodującego zakrzepicę. Można zastosować np. specjalne pończochy elastyczne, urządzenia do ucisku pneumatycznego i leki przeciwkrzepliwe. W trakcie długiego lotu zalecane jest noszenie luźnego ubrania, które nie uciska kończyn dolnych, picie dużej ilości płynów bezalkoholowych, ograniczenie spożycia alkoholu oraz płynów z kofeiną. Dodatkowo warto w trakcie lotu często napinać mięśnie okolicy łydek, zginać palce, stawać na palcach oraz starać się unikać spania w pozycji siedzącej. U kobiet w ciąży oraz kobiet, które rodzą poprzez cięcie cesarskie, w zależności od czynników ryzyka oraz wystąpienia zakrzepicy w przeszłości stosuje się leki przeciwkrzepliwe.
