Spis treści:

1. Czym jest połóg?
2. Zakażenie połogowe jako poporodowa komplikacja
3. Rodzaje zakażeń połogowych
4. Postępowanie w przypadku zakażenia połogowego

 

Czym jest połóg? 

Połóg to poporodowy okres 6 tygodni, podczas którego organizm młodej mamy zaczyna powracać do stanu sprzed ciąży. Dzieli się on 3 etapy:

• bezpośredni – obejmujący pierwszą dobę po porodzie,
• połóg wczesny – obejmujący pierwszy tydzień po porodzie – to właśnie w tym okresie najczęściej występują komplikacje związane z zakażeniem połogowym,
• połóg późny – do ukończenia 6. tygodnia po porodzie.

Poród wiąże się z ogromnymi zmianami hormonalnymi, które zachodzą w organizmie kobiety. W jednym, krótkim momencie, kiedy przychodzi na świat dziecko i dochodzi do wydalenia łożyska, gwałtownie spadają stężenia hormonów, takich jak progesteron, laktogen łożyskowy czy gonadotropina kosmówkowa. Inicjuje to wiele zmian w organizmie młodej mamy. Najbardziej spektakularne z nich zachodzą oczywiście w obrębie narządów rodnych. Bezpośrednio po porodzie macica, która dotychczas sięgała aż do łuków żebrowych, obkurcza się mniej więcej do poziomu pępka. Rozmiary sprzed ciąży osiąga w momencie zakończenia okresu połogu. Kolejną istotną zmianą jest inicjacja wydzielania mleka wyprodukowanego już w trakcie trwania ciąży w gruczołach piersiowych, które stanowi podstawowy pokarm maluszka w pierwszych tygodniach życia.

Zakażenie połogowe jako poporodowa komplikacja 

Powikłania okresu połogu, takie jak późne krwawienia poporodowe, zakrzepica czy zakażenie połogowe mogą wystąpić u praktycznie każdej młodej mamy. Diagnozę zakażenia połogowego stawia się na podstawie stwierdzenia utrzymującej się temperatury ciała w wartościach powyżej 38℃ przez co najmniej dwa kolejne dni. Zakażenie najczęściej obejmuje błonę śluzową macicy, poporodowe rany pochwy i krocza czy miejsce nacięcia skóry po cesarskim cięciu. Jako zakażenie połogowe klasyfikujemy także każdą infekcję dróg moczowych, która wystąpiła w okresie połogu.

Jak już wspomniano, na zakażenie połogowe jest narażona tak naprawdę każda młoda mama, ale istnieje kilka czynników, które szczególnie predysponują do rozwoju infekcji. Po pierwsze drobnoustroje mogą dostać się do dróg rodnych czy układu moczowego podczas badania wewnętrznego czy w przypadku konieczności cewnikowania rodzącej. Szczególnie narażone są także młode mamy, które podczas porodu oddały stolec, w którym bytują bakterie Escherichia coli o chorobotwórczym potencjale w obrębie dróg rodnych i moczowych. Inne czynniki ryzyka stanowią: przedłużający się poród, konieczność nacięcia krocza czy rozwiązanie ciąży cesarskim cięciem, podczas których dochodzi do powstania ran.

Rodzaje zakażeń połogowych 

Najczęstszą postacią zakażenia połogowego jest zapalenie błony śluzowej macicy. Jego przyczyną jest z reguły pozostanie w obrębie narządu resztek łożyska, dlatego każde łożysko po porodzie jest poddawane dokładnej ocenie czy zostało wydalone całkowicie. Objawy zapalenia błony śluzowej macicy pojawiają się najczęściej około 3-4 dnia po porodzie. U młodej mamy występuje nagły wzrost temperatury ciała z towarzyszącym ogólnym złym samopoczuciem i nieznacznymi dolegliwościami bólowymi podbrzusza. Dość charakterystyczne jest także zwiększenie ilości wydalanych odchodów o bardzo nieprzyjemnym zapachu.

Kobieta po porodzie, fot. panthermedia

U niektórych pacjentek podczas porodu siłami natury wykonuje się nacięcie krocza, a u innych może dojść do jego samoistnego pęknięcia. W obu przypadkach, podobnie jak przy cięciu cesarskim, powstaje rana, która staje się wrotami wnikania drobnoustrojów chorobotwórczych, naturalnie kolonizujących skórę i błony śluzowe. O zakażeniu rany, kolejnym rodzaju zakażenia połogowego, świadczy obrzęk, zaczerwienienie i dolegliwości bólowe. W bardziej zaawansowanych przypadkach może dojść do wycieku treści surowiczej lub ropnej i rozejścia się rany. Objawy pojawiają się zwykle między 4. a 7. dniem po porodzie.

U wielu pacjentek w okresie połogu występują także objawy zakażeń dróg moczowych, takie jak bóle podbrzusza i pieczenie podczas oddawania moczu. Symptomy najczęściej pojawiają się już w ciągu doby od porodu i są z reguły związane z zaleganiem moczu w pęcherzu podczas przedłużającego się porodu siłami natury. U pacjentek, które przeszły cesarskie cięcie, również zdarzają się tego typu infekcje, co ma związek przede wszystkim z koniecznością cewnikowania. W przypadku braku włączenia leczenia farmakologicznego, chorobotwórcze drobnoustroje mogą wstępować do wyższych partii układu moczowego i wywołać odmiedniczkowe zapalenie nerek, objawiające się silnym bólem w okolicy lędźwiowej z towarzyszącą wysoką gorączką, a czasem także nudnościami i wymiotami. To schorzenie może w skrajnych przypadkach prowadzić nawet do niewydolności nerek.

Postępowanie w przypadku zakażenia połogowego 

Ogólne postępowanie w przypadku zakażeń połogowych, niezależnie od przyczyny opiera się na podawaniu leków przeciwgorączkowych i włączeniu antybiotykoterapii. Równie istotne jest zlokalizowanie infekcji i ewentualne wdrożenie odpowiedniej formy dodatkowego leczenia. W przypadku zakażeń błony śluzowej macicy łyżeczkowanie jamy macicy wykonuje się tylko w sytuacjach, kiedy mimo włączenia leczenia farmakologicznego nie dochodzi do poprawy stanu klinicznego lub jeśli istnieją uzasadnione przesłanki, że źródłem zakażenia są resztki łożyska. Zbyt późne włączenie terapii może skutkować rozszerzeniem się infekcji i zajęciem kolejno jajowodów, naczyń i otrzewnej wyścielającej miednicę mniejszą. To z kolei może prowadzić do wystąpienia tzw. niedrożności porażennej, czyli ustania pracy jelit, która jest stanem zagrożenia życia. Dodatkowo może dojść do uogólnienia zakażenia i rozwoju czasem śmiertelnej posocznicy.

W przypadku zakażeń ran po cesarskim cięciu lub pęknięciu czy celowym nacięciu krocza, niezbędne będzie ponowne otwarcie rany i jej chirurgiczne oczyszczenie. Z reguły lekarz zakłada dren, przez który może odpływać treść surowicza lub ropna, a po pewnym czasie podejmuje się próbę ponownego zszycia rany.