Spis treści:

1. Toksoplazmoza
2. Rodzaje toksoplazmozy
3. Toksoplazmoza – objawy
4. Toksoplazmoza – zapobieganie

Toksoplazmoza

Toksoplazmoza jest chorobą wywołaną przez pierwotniaki (Toxoplasma Gondii) pasożytujące wewnątrz komórek w narządach ludzi i zwierząt. Choroba ta wymaga szczególnej uwagi jako zakażenie przedporodowe.

Do zakażenia tą chorobą dochodzi drogą pokarmową, poprzez spożycie zakażonego cystami, surowego lub niedogotowanego mięsa. Zagrożenie stanowią także oocyty zawarte w wodzie, glebie, na warzywach zanieczyszczonych fekaliami kocimi. Źródłem są także wydaliny zarażonych zwierząt (mleko, kał, mocz) Można także zarazić się drogą łożyskową, co spowodowane jest  przejściem pierwotniaka przez łożysko dopiero po zakończeniu 16 tygodnia ciąży, wówczas mówimy o zarażeniu matka-płód w czasie ciąży. Znane są również inne drogi takie jak: transfuzje, przeszczep narządów zakażonych.

Rodzaje toksoplazmozy

W zależności od sposobu zakażenia wyróżniamy dwie postacie toksoplazmozy. Pierwsza z nich to toksoplazmoza nabyta (choroba odzwierzęca). Zakażenie następuje drogą pokarmową, czyli poprzez spożycie np. zakażonego mięsa, mleka lub poprzez kontakt z wydalinami kocimi itp. Postać ta jest zazwyczaj, bo aż w 80% skąpoobjawowa lub bezobjawowo (toksoplazmoza utajona).

W zależności od głównych objawów wyróżniamy różne postacie toksoplazmozy nabytej na przykład:

• postać węzłowa, której głównym objawem są powiększone węzły chłonne, mogą one być również bolesne. Obok powiększonych węzłów może pojawić się podwyższona temperatura, gorączka, apatia, zmęczenie, zlewne poty, bóle głowy oraz mięśni i stawów. Charakterystyczne mogą być również zmiany skórne w postaci wysypki plamisto-grudkowej,
• w postaci brzusznej na pierwszy plan wysuwają się objawy takie jak brak łaknienia, wymioty, bóle brzucha, może pojawić się żółtaczka oraz powiększenie węzłów chłonnych, wątroby, śledziony. Objawy mogą także przypominać typowe objawy dla zapalenia wyrostka robaczkowego,
• w niektórych doniesieniach wyróżniona jest również postać rzekomogrypowa, 
• postać oczna charakteryzuje się procesem zapalnym, który obejmuje warstwy wewnętrzne siatkówki. Postać ta ma charakter przewlekły i często powraca, co powoduje, że powstałe blizny powodują ubytki w polu widzenia i obniżenie ostrości wzroku. Na szczęście postać ta występuje rzadko.

Druga postać to toksoplazmoza wrodzona. Występuje w 1-4 przypadku na 1000 noworodków. Zarażenie tą postacią następuje na drodze człowiek – człowiek (matka – płód), więc dotyczy dzieci, których matki uległy pierwotnemu zarażeniu w czasie ciąży. Ryzyko zakażenia płodu wzrasta z czasem trwania ciąży w I trymestrze ciąży wynosi 17-25%, w II trymestrze – 25-54%, w III trymestrze ciąży od 60-90%. Może powodować wczesne poronienie lub obumarcie płodu. Zakażenie zależne jest od przepuszczalności łożyska, zjadliwości pasożyta, stanu układu odpornościowego matki i płodu. Zakażenie od matki świeżo zainfekowanej wynosi średnio 30-40%.

Toksoplazmoza, fot. panthermedia

Toksoplazmoza – objawy

Klasycznymi objawami toksoplazmozy wrodzonej u dzieci jest tzw. triada Sabina-Pinkertona (zapalenie siatkówki i naczyniówki, wodogłowie lub małogłowie, zwapnienie śródczaszkowe (śródmózgowe) wraz z opóźnieniem rozwoju). W postaci tej wystąpić może również żółtaczka, powiększona wątroba i śledziona. Najczęściej bo aż w 85-87% toksoplazmoza wrodzona jest bezobjawowa a postać ciężka to rzadkość (ok. 10% przypadków).

Pomiędzy ciężką postacią a bezobjawową wyróżniamy postać o symptomach o średnim natężeniu. Główne objawy dotyczą oczu (toksoplazmoza oczna), pojawiają się zaburzenia widzenia (podwójne widzenie, wrażliwość na światło, zmiana ostrości widzenia). Objawy także dotyczą narządu słuchu oraz układu nerwowego. Zazwyczaj objawy te ujawniają się w pierwszym roku życia a nawet później. Zatem należy pamiętać, by u każdego noworodka, u którego podejrzewa się toksoplazmozę, należy niezwłocznie wykonać badanie radiologiczne czaszki oraz badanie dna oka, co pomoże w ustaleniu diagnozy lekarskiej, a także w rozwianiu Twoich zmartwień.

Toksoplazmoza – zapobieganie

W zapobieganiu toksoplazmozy należy uwzględnić:

• Czynności higieniczne (czyszczenie kuwet) u kotów wykonywać w rękawiczkach najlepiej codziennie, kobiety ciężarne wyręczać w tych obowiązkach,
• Ograniczenie kontaktu kobiet w ciąży z kotami, 
• Stosowanie gotowych pokarmów przeznaczony dla kotów,
• Wprowadzenie zakazu wprowadzania zwierząt na place zabaw dla dzieci,
• Częste mycie rąk zwłaszcza przed przyrządzaniem posiłków jak i po,
• Unikanie spożywanie potraw, które mogą być zakażone (kupowanie mięsa nieznanego pochodzenia)
• Dokładne mycie owoców i warzyw pod bieżącą wodą,
• Wykonywanie prac w ogrodzie w rękawiczkach,
• Unikanie kontaktów z kotami nieznanymi,
• Doskonalenie szczepionek dla zwierząt,
• Gotowanie oraz zamrażanie mięsa (-20°C) na trzy dni przed spożyciem.

Jeśli jesteś osobą planującą ciążę warto wykonać badanie na obecność przeciwciał klasy IgG. Wynik pozytywny będzie oznaczał, że jesteś odporna na zakażenie. Jeśli natomiast okaże się, że wynik jest negatywny należy wykonać w czasie ciąży kilka razy badanie serologiczne na oznaczenie przeciwciał klasy IgM. W czasie ciąży możesz zostać zakażona. Lekarz wówczas wprowadzi leczenie, które w dużym stopniu zminimalizuje możliwość powstania ciężkiej postaci toksoplazmozy wrodzonej. Staraj się więc w czasie trwania ciąży stosować do wymienionych powyżej czynników minimalizujących dojście do zakażenia.