Spis treści:

1. Codzienna dieta
2. Alkohol
3. Odżywanie się matki a rozwój dziecka
4. Badania
5. Kwasy omega-3
6. Bilans energetyczny
7. Tłuszcze
8. Energia z węglowodanów
9. Białka

Sposób odżywiania się kobiet ciężarnych ma znaczący wpływ na rozwój płodu, jak również ma znaczący wpływ na kształtowanie się obrazu zdrowia przyszłych pokoleń. Jak wynika z badań i obserwacji, dieta matki w trakcie ciąży ma także bardzo duże znaczenie w kontekście ryzyka rozwoju wielu schorzeń w przyszłym życiu dziecka, w tym chorób metabolicznych. To właśnie sposób żywienia matki ma inplikuje ewentualne modyfikacje w zakresie ekspresji genowej, co niesie za sobą zwiększoną podatność na wiele rodzajów chorób. Na podstawie najnowszych doniesień naukowych, poczynionych obserwacji i praktyki, aktualizuje się obecne modele żywieniowe, jak również nauka coraz bardziej skupia się na poszczególnych składnikach pokarmowych, spożywanych przez matkę i ich oddziaływaniu na płód w trakcie trwania ciąży.

Codzienna dieta 

Obecna cywilizacja oparta jest w dużej mierze na diecie, która obfituje w produkty wysoko przetworzone, bogate w wiele składników chemicznych, o wysokim indeksie zarówno glikemicznym jak i energetycznym, obfitujących w sól. Jak się okazuje, kluczowy dla rozwoju dziecka jest czas przedkoncepcyjny, czyli okres, w którym kobieta przygotowuje się do zajścia w ciążę. Sposób odżywiania się kobiety, która jest ciężarna jest tym elementem czynników środowiskowych, które odpowiadają za prawidłowy przebieg i rozwój ciąży, jak również stan zdrowia człowieka w jego późniejszym życiu. Na dzień dzisiejszy zauważa się wzrost naukowego zainteresowania rolą poszczególnych składników pokarmowych w kontekście przebiegu ciąży i rozwoju płodu.

Alkohol 

Jak wskazuje wiele badań i publikacji, jedną z najbardziej szkodliwych i teratogennych substancji obecnych w diecie kobiet ciężarnych jest alkohol, którego spożywanie w trakcie trwania ciąży może wiązać się nawet z zahamowaniem rozwoju płodu oraz przedwczesnym porodem.

Na gruncie polskim, rocznie odnotowuje się aż 10 tysięcy przypadków urodzeń dzieci z niską wagą urodzeniową, której bezpośrednią przyczyną jest spożywanie alkoholu przez matkę w trakcie ciąży. Zgodnie z zaleceniami dotyczącymi spożywania trunków w trakcie ciąży, są stanowiska dopuszczające jego spożycie do ilości minimalnych, jednak z drugiej strony zaleca się w tym okresie całkowitą abstynencję.

Otrzymane w toku prowadzonego badania wyniki potwierdzają, że spożycie alkoholu podczas trwania ciąży, wiąże się wewnątrzmacicznym zahamowaniem rozwoju płodu, co przekłada się na zdobycie mniejszej ilości punktów w skali Apgar. Co więcej, aż u 56 % badanych kobiet alkohol był elementem diety (ponad połowa spożywała alkohol w ciąży).

Dotychczas nie określono dawki alkoholu, która byłaby szkodliwa dla płodu lub miała wpływ na przebieg ciąży, stąd też zaleceniem jest całkowita rezygnacja z napojów alkoholowych w trakcie trwania ciąży. [1]

Odżywanie się matki a rozwój dziecka 

Odpowiednie składniki odżywcze, dostarczane do płodu za pośrednictwem diety prowadzonej przez matkę, warunkują prawidłowy rozwój, tempo wzrostu, dojrzewanie poszczególnych układów oraz organów wewnętrznych, a co więcej mają także znaczenie w kontekście rozwoju doznań smakowych co przekłada się preferencje smakowe w późniejszym życiu. To stworzone przez matkę środowisko wzrastania dziecka, implikuje także ryzyko wystąpienia zaburzeń metabolicznych na późniejszych etapach życia człowieka. Z naukowego punktu widzenia, coraz częściej rozpatrywana jest teza dotycząca tego, że niektóre choroby występujące u dorosłych, mają swoje podłoże w nieprawidłowo prowadzonej diecie matki w okresie prenatalnym.

Dieta przyszłej mamy, fot. panthermedia

Badania 

W oddziałach położniczych szpitali województwa śląskiego, zostało przeprowadzone badanie dotyczące zwyczajów żywieniowych kobiet ciężarnych. Zbadano wówczas grupę 178 kobiet ciężarnych, w przedziale wiekowym od 19 do 38 roku życia, które były w okresie od 1. do 4. doby po porodzie. Narzędziem badawczym był standaryzowany kwestionariusz Narodowego Instytutu Zdrowia – Jakościowy Kwestionariusz Żywieniowy (Diet History Questionnaire – DHQ II) oraz autorski wywiad opracowany na potrzeby badania przez jego autorów. Ostatecznej analizie poddano 103 prawidłowo wypełnione arkusze.

Kwasy omega-3 

Spożycie odpowiedniej ilości kwasów omega-3 jest jednym z gwarantów prawidłowej masy ciała noworodka. Prowadzone badania potwierdziły to zalecenie Instytutu Żywności i Żywienia, jednak wykazały również wiele nieprawidłowości w kontekście ilości i jakości spożywanych kwasów omega-3 przez ciężarne kobiety.

Bilans energetyczny 

Sam fakt ciąży zakłada dodatni bilans energetyczny oraz związaną z nim nadwagę – jest to element fizjologii ciąży i jak wiele innych powinien przebiegać w sposób prawidłowy. Wyniki badań wskazują, że bilans energetyczny posiłków spożywanych przez ciężarne kobiety wynosił około 2609,87±1199,86 kcal/ dobę, co znacznie wykracza poza zalecane normy dziennego spożycia kalorycznego. Wiele doniesień ze świata nauki mówi o znacznych rozbieżnościach między kalorycznością posiłków spożywanych przez ciężarne kobiety od 1310 kcal do 2573 kcal, co potwierdzone zostało w przeprowadzonych badaniach, które wykazały nawet jeszcze większą rozbieżność kaloryczną (od 1000 kcal do 6394 kcal).

Tłuszcze 

W toku prowadzonych badań wyodrębniono także ilość spożywanego w diecie tłuszczu oraz cholesterolu, co przekłada się jednocześnie na zwiększenie ryzyka rozwoju chorób przewlekłych. Jak pokazały wyniki badania, udział procentowy tłuszczu oraz cholesterolu w diecie ciężarnych wynosił 31,95%±6,32%, co oznacza niewielkie przekroczenie norm. Nie zmienia to jednak faktu, że w Polsce, nadmierne spożywanie tłuszczu i cholesterolu jest jedną z najpowszechniejszych wad żywieniowych.

Energia z węglowodanów 

Procentowo udział węglowodanów w diecie badanych kobiet, uplasował się na poziomie 55,73±8,45%, co mieści się w zaleceniach Instytutu Żywności i Żywienia. Inaczej sytuacja przedstawia się jeśli odniesiemy się do udziału gramowego węglowodanów, który w badaniu określono jako 244% zalecanej dziennej ilości spożycia. Jest to ściśle związane z dużym spożyciem cukrów, między innymi sacharozy.

Białka 

Ilość energii pochodzącej z białek także odpowiadała normom i mieściła się w zaleceniach – w wynikach badań uplasowała się na poziomie 14,35±3,07%.