Spis treści:
- Nadżerka szyjki macicy – ryzyko wystąpienia
- Nadżerka szyjki macicy – rodzaje nadżerek
- Nadżerka szyjki macicy – przyczyny powstawania
- Nadżerka szyjki macicy – objawy i dolegliwości
- Nadżerka szyki macicy – leczenie
- Nadżerka szyjki macicy – elektrokoagulacja
- Nadżerka szyjki macicy – podsumowanie
Nadżerka szyjki macicy – ryzyko wystąpienia
Nadżerka jest najczęściej spotykaną zmianą chorobową części pochwowej szyjki macicy. Szacuje się, iż nadżerkę szyjki macicy spotyka się u co czwartej kobiety. Nie jest to schorzenie, które w bezpośredni sposób zagraża życiu kobiety, jednakże jak każda choroba nie może być zlekceważona. Zaniedbana i nieleczona nadżerka może bowiem doprowadzić do rozwinięcia się o wiele poważniejszych stanów chorobowych, jak np. choroba nowotworowa. Nie leczona nadżerka predysponuje do powstania raka szyjki macicy. Najczęściej ze względu na częsty brak wyraźnych objawów towarzyszących nadżerce jest ona rozpoznawana dopiero podczas rutynowego badania ginekologicznego. We wziernikach na uwidocznionej części pochwowej szyjki macicy tzw. tarczy można zauważyć żywoczerwony, wyraźnie odgraniczony od zdrowego nabłonka jego ubytek o nierównej powierzchni. Niewątpliwie warto mu się przyjrzeć bliżej by w pełni poznać istotę tworzenia się tych zmian chorobowych.
Prawidłową, niezmienioną chorobowo szyjkę macicy pokrywają dwa rodzaje nabłonka. Część pochwowa szyjki macicy pokryta jest od strony zewnętrznej nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, natomiast od wewnątrz czyli tzw. kanał szyjki wyścielony jest nabłonkiem gruczołowym. Na tzw. tarczy czyli ujściu zewnętrznym szyjki macicy obydwa te nabłonki stykają się ze sobą.
Nadżerka szyjki macicy – rodzaje nadżerek
W zależności od mechanizmu tworzenia się nadżerki wyróżniamy nadżerkę prawdziwą, nadżerkę rzekomą oraz nadżerkę przednowotworową. O nadżerce prawdziwej mówimy wtedy, gdy pod wpływem różnych czynników jak np. uraz mechaniczny, stan zapalny pochwy i inne, dochodzi do ubytku nabłonka. Za nadżerkę rzekomą, uważa się zmianę powstałą na skutek zastąpienia nabłonka wielowarstwowego płaskiego, pokrywającego zewnętrzną powierzchnię części pochwowej szyjki macicy, nabłonkiem wyścielającym jej kanał. Zjawisko takie nosi nazwę metaplazji. Bardzo rzadko zdarza się przekształcenie metaplazji w dysplazję szyjki macicy co z kolei niesie ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy. Z tym rodzajem nadżerki można się spotkać najczęściej.
Nadżerka szyjki macicy, fot. panthermedia
Za stan fizjologiczny u kobiet dojrzałych płciowo uważa się tzw. nadżerkę wrodzoną. Jest to zmiana, w której występuje niewielkich rozmiarów zaczerwienienie ujścia zewnętrznego szyjki macicy. Spowodowana ona może być zmianami hormonalnymi w przebiegu cyklu miesiączkowego, po ciąży lub w przypadku stosowania środków antykoncepcyjnych.
Nadżerka szyjki macicy – przyczyny powstawania
Przyczyn powstawania nadżerki szyjki macicy istnieje bardzo wiele. Najczęściej wymienianymi są różnego rodzaju infekcje wirusowe, bakteryjne jak i grzybicze prowadzące do stanów zapalnych dróg rodnych. U kobiet dojrzałych płciowo nadżerki zdążają się o wiele częściej. Powstawanie nadżerki wiąże się niewątpliwie z tym, iż u kobiet tych znacznie częściej dochodzi do różnego rodzaju zaburzeń hormonalnych, które również mogą stanowić przyczynę jej powstania.
Duże znaczenie u tej grupy kobiet ma ich przeszłość położnicza. Liczne porody, poronienia i związane z tym uszkodzenia mechaniczne szyjki macicy również nie są obojętne dla tego delikatnego narządu i mogą stać się przyczyna powstania nadżerki. Nie bez znaczenia jest także liczba partnerów seksualnych kobiety. Częsta zmiana partnera wiąże się niewątpliwie z większym ryzykiem wystąpienia różnego rodzaju stanów zapalnych powstałych na skutek zakażenia np. rzęsistkiem czy też chlamydiami. Do długiej listy przyczyn powstawania nadżerki szyjki macicy można zaliczyć również złe warunki socjalno-ekonomiczne czy też rodzinne skłonności do tego schorzenia.
Nadżerka szyjki macicy – objawy i dolegliwości
Nadżerka najczęściej nie powoduje żadnych dolegliwości i objawów. Zdarza się, że objawy występujące u kobiety są tak znikome, że trudne są przez nią do uchwycenia. Dotyczy to przede wszystkim nadżerek niewielkich rozmiarów. Kobiety najczęściej zgłaszają się do lekarza z powodu nieznacznych upławów, które z reguły nie są kojarzone z występowaniem u nich nadżerki. W zależności od wielkości zmiany upławy mogą być mniej lub bardziej nasilone.
Nadżerka wytwarza bardzo dużą ilość śluzu. W połączeniu ze stanem zapalnym tworzą się więc obfite upławy, najczęściej o barwie żółtawej bądź zielonkawej. Mają one zazwyczaj bardzo nieprzyjemny zapach i mogą powodować różnego rodzaju podrażnienia sromu, przez co kobieta może odczuwać pieczenie i swędzenie tej okolicy. W przypadku bardziej zaawansowanej nadżerki niepokojącymi objawami mogą być krwawienia kontaktowe, bóle podczas stosunku, bóle dołem brzucha czy też plamienia międzymiesiączkowe.
Nadżerka szyjki macicy – leczenie
Niewątpliwie większość nadżerek należy leczyć. Wybór najlepszego sposobu leczenia zależy od wielu czynników począwszy od rodzaju nadżerki, rozległości zmiany, wyniku badania cytologicznego czy też przyczyn powodujących jej powstanie. Przed przystąpieniem do jakiegokolwiek leczenia konieczne jest badanie ginekologiczne, w trakcie którego, na podstawie dokładnie zebranego wywiadu z pacjentką, można określić prawdopodobne przyczyny powstania zmiany.
Nadżerka szyjki macicy, fot. panthermedia
Ustalenie przyczyny jest niezmiernie istotną rzeczą, gdyż czasami zdarza się, że w momencie wyeliminowania czynnika powodującego powstanie zmiany jak np. w nadżerkach wywołanych działaniem substancji chemicznych (np. globulki i pianki antykoncepcyjne) dochodzi do samowyleczenia nadżerki. Z samoistnym zanikiem nadżerki można się także spotkać u młodych kobiet, u których nadżerka najprawdopodobniej spowodowana była zmianami hormonalnymi w organizmie.
Podstawową czynnością po rozpoznaniu nadżerki szyjki macicy jest pobranie wymazu cytologicznego w celu sprawdzenia prawidłowości komórek nabłonka szyjki macicy. Od wyniku cytologii najczęściej zależy dalsze postępowanie lecznicze. Jeżeli nadżerka jest bardzo niewielka a wymaz cytologiczny nie wykazał jakichkolwiek nieprawidłowości można podjąć się jedynie częstej obserwacji pacjentki i częstszych badań cytologicznych. Gdy w wyniku cytologicznym zostanie rozpoznany jedynie stan zapalny wtedy najczęściej stosuje się leczenie przeciwzapalne zalecając stosowanie globulek dopochwowych. Po takim leczeniu zdarza się, iż zmiany się cofają. Należy wtedy wykonać ponowny wymaz cytologiczny w celu oceny skuteczności leczenia. Jeżeli wynik cytologiczny wskazuje jakiekolwiek nieprawidłowości komórek nabłonka należy poddać się dodatkowym badaniom, takim jak w przypadku podejrzenia raka szyjki macicy.
Istnieje możliwość leczenia nadżerki za pomocą środków chemicznych. Ze względu na bardzo małą skuteczność takiego leczenia oraz faktu, iż jest ono bardzo długotrwałe, mozolne i wymaga częstych wizyt w gabinecie ginekologicznym, metodę tą stosuje się niezmiernie rzadko.
W przypadku gdy leczenie zachowawcze nie przyniesie zadowalających rezultatów, szczególnie w przypadku, gdy nadżerka jest duża, należy zastosować metodę bardziej inwazyjną aczkolwiek znacznie skuteczniejszą.
Nadżerka szyjki macicy – elektrokoagulacja
Najczęściej stosowana metodą w leczeniu nadżerki szyjki macicy jest elektrokoagulacja. Potocznie zwana jest ona wypalanką, gdyż polega na wypalaniu zmienionych komórek za pomocą iskry elektrycznej. Zaletą tego zabiegu jest niewątpliwie jego krótki czas. Trwa on zaledwie kilka minut i nie wymaga znieczulenia. Zabieg ten najczęściej wykonuje się tuz po miesiączce aby ograniczyć ryzyko przeniesienia endometriozy. Po zabiegu u pacjentki mogą wystąpić bardzo obfite wodniste upławy, które nie stanowią żadnej nieprawidłowości a są jedynie objawem towarzyszącym gojeniu się nadżerki. W związku z tym, że po zabiegu mogą powstać na szyjce macicy różnego rodzaju blizny, które mogą stać się przyczyną różnych powikłań w czasie porodu (np. problemy z rozwieraniem szyjki) czasami odstępuje się od leczenia tą metodą kobiet, które jeszcze nie rodziły.
Kolejną bardzo często stosowana metodą leczenia nadżerki jest krioterapia. Polega ona na wymrażaniu zmiany za pomocą ciekłego azotu. Najczęściej stosuje się tą metodę w przypadku dużych zmian. Zabieg trwa kilka minut i jest niebolesny dla pacjentki. Jednakże niejednokrotnie wymaga kilkakrotnego powtórzenia.
Istnieją również dwie mniej znane metody jak laseroterapia (fotokoagulacja) podczas której niszczy się chore tkanki za pomocą wiązki lasera oraz elektrokonizacja polegająca na wycięciu chorej tkanki nożem elektrycznym.
Nadżerka szyjki macicy – podsumowanie
Niewątpliwie każda pacjentka u której rozpoznano nadżerkę powinna być pod stałym nadzorem lekarza ginekologa. Systematyczne wizyty pozwolą ustrzec się kobiecie nie tylko przed nadżerką ale również przed wieloma innymi chorobami, które najczęściej rozpoznawane są dopiero w trakcie takich wizyt.
