Spis treści:

1. Badanie USG
2. MR (Rezonans magnetyczny)
3. Przydatność MR w praktyce
4. Czy warto pogłębiać diagnozę o badanie MR?

Jedną z największych grup zaburzeń rozwojowych u dzieci, stanowią wrodzone wady ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Pod tym pojęciem mieszczą się takie patologie, jak malformacje mózgowia i rdzenia kręgowego, które w znacznej liczbie przypadków są wadami złożonymi. Wynika to z faktu, że zdarzenia wywołujące zaburzenia w procesie rozwoju OUN prowadzą zazwyczaj do pojawienia się sytuacji odbiegającej od normy, w ramach więcej niż tylko jednej struktury anatomicznej. W Polsce występowanie wrodzonych wad OUN, szacuje się na około 16 na 10000 urodzeń, a w 40% przypadków, kończą się one zgonem w pierwszym roku życia dziecka. W pozostałych przypadkach spodziewać się można występowania zróżnicowanych oraz nasilonych zaburzeń neurologicznych w toku rozwoju – w tym upośledzenia umysłowego oraz padaczki.

Badanie USG 

Badanie ultrasonograficzne (USG) przez bardzo długi czas, było podstawową (a zarazem jedyną dostępną) metodą obrazowania, wykorzystywaną do diagnozowania wad wrodzonych. Do dnia dzisiejszego stanowi podstawę procesu diagnostycznego, jednak jak każda metoda badawcza, USG również posiada pewne ograniczenia, a co za tym idzie, nawet przy użyciu specjalistycznego i zaawansowanego technologicznie sprzętu (pozwalającego nawet na obrazowanie 3D i 4D), istnieje prawdopodobieństwo, że wszystkie nieprawidłowości płodu zostaną wykryte.

MR (Rezonans magnetyczny) 

Wykorzystanie MR (rezonansu magnetycznego) do diagnozowania wad wrodzonych OUN, wynika z faktu pewnych ograniczeń, jakie posiada badanie USG. Jak wskazuje praktyka lekarska, MR jest wolne od tego rodzaju ryzyka błędu. Już w latach 90tych ubiegłego wieku, MR zostało zastosowane jako narzędzie do obrazowania struktur anatomicznych OUN poruszającego się w łonie matki płodu, jednak wówczas użyte zostało jako badanie eksperymentalne – jak się okazało, z bardzo dobrym skutkiem.

Rezonans magnetyczny, fot. panthermedia

W środowisku specjalistycznym porusza się jednak kwestię miejsca, jakie MR powinno zajmować w diagnostyce wad wrodzonych płodu oraz aspekt jego zasięgu, czyli na ile powinno ono być wykorzystywane jako badanie przesiewowe, a na ile używane jedynie w konkretnych sytuacjach.

Przydatność MR w praktyce 

Powołując się na badania prowadzone w latach 2008–2013 w Pracowni Rezonansu Magnetycznego Medycznych Centrów Diagnostycznych w Zakładzie Radiologii Lekarskiej i Radiodiagnostyki Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Nr 1 im. prof. S. Szyszko w Zabrzu SUM w Katowicach przyjrzeć się można bliżej temu szeroko dyskutowanemu zagadnieniu o przydatności MR w praktyce.

Podczas badań wykonano ponad 80 badań MR płodu, spośród których wyodrębniono ciąże, które skierowano do dalszej diagnostyki w kierunku anomalii rozwojowych płodu.

Najczęściej, przyczyną skierowania do pogłębionego badania i poszerzenia diagnostyki o badanie MR, jest poszerzenie układu komorowego mózgowia płodu. Z drugiej strony, stanowi ono jednocześnie najczęściej występującą patologię, jakie zaobserwowano w badaniu MR. Zgodnie z informacjami, jakie odnaleźć można w literaturze specjalistycznej (także światowej), wyniki otrzymane w toku prowadzonych badań wykazały, że MR ma większą niż USG zdolność do zobrazowania patologii, które pojawiają się przy wentrikulomegalii.

W odniesieniu do rzadziej występujących wad, jakimi są izolowane wady ciała modzelowatego, badanie MR było na tyle skuteczne, by zobrazować w dużo większym stopniu zmiany patologiczne, niż badanie USG. W odniesieniu jednak do literatury światowej, nie znajduje się takiego potwierdzenia – istnieją bowiem różne, rozbieżne doniesienia na temat czułości badania USG w diagnostyce wad ciała modzelowatego.

Specjalistyczna literatura pokazuje również dane dotyczące diagnostyki wad rozwojowych tylnego dołu czaszki za pomocą MR. Niektóre z publikacji wskazują na wyższość tej metody nad badaniem USG, uwidaczniając dodatkowe szczegóły w zakresie anomalii anatomicznych.

Czy warto pogłębiać diagnozę o badanie MR? 

Z obserwacji wynikało, że płody u których stwierdzono wady rozwojowe, potwierdziły się zarówno w badaniu USG jak i MR. Stanowi to więc o komplementarności badania MR w stosunku do badania USG. Badanie MR może być przydatnym narzędziem by uzupełnić diagnostykę prenatalną, w szczególności, w sytuacji kiedy w badaniu USG wykryte zostają nieprawidłowości. Co więcej, MR jest narzędziem badawczym, który znacznie zwiększa precyzję stawianych tez czy rozwiązań, a co więcej obraz uzyskany na MR jest na tyle szczegółowy, że istnieją przypadki, w których teza postawiona na podstawie badania USG, może ulec zmianie, po uzyskaniu wyniku badania MR.

Badanie USG w ciąży, fot. panthermedia

Zaobserwowano także, znaczną przewagę badania MR nad badaniem USG, w diagnozowaniu wad rozwojowych w obrębie ciała modzelowatego.

Temat jaki został poruszony w toku przytoczonych badań, otwiera pole do dalszej dyskusji na temat skuteczności i zasadności wykorzystania MR w diagnostyce wad wrodzonych OUN u płodu. Jak wskazują badania, w kontekście informacji jakie znajdują się w literaturze światowej, stwierdzić można, że badanie to wykazuje dużą skuteczność w diagnostyce, szczególnie w odniesieniu do podejrzeń w kierunku zaburzeń rozwojowych. Badanie to jednak jest drogie i stąd, jego wykorzystanie nie jest tak powszechne. Co więcej, badanie MR jest traktowane jako bardzo przydatne badanie uzupełniające diagnostykę USG, nie zajmując miejsca tego badania. Bez wątpienia jest to procedura badawcza, dzięki której można uzyskać wiele dodatkowych informacji, co pozwala na doprecyzowanie diagnozy. [1]

Diagnostyka prenatalna jest bardzo istotnym elementem kontroli ciąży. Podstawowym badaniem, dzięki któremu wykryć można zaburzenia rozwojowe oraz patologie ze strony OUN, jest badanie USG i jego skuteczność nie jest podważana, jednak warto także wrócić uwagę na możliwości pogłębiania diagnostyki, co daje badanie MR.