Panuje społeczne przekonanie, że nudności i wymioty są nierozerwalnie związane z ciążą i nic nie da się z nimi zrobić, zwłaszcza kiedy naturalne metody okazują się nieskuteczne. Temat nie jest często podejmowany przez lekarza podczas wizyty w gabinecie, a same kobiety też nie zwracają się o pomoc. Tymczasem problem istnieje i nie można go lekceważyć, gdyż wymioty, zwłaszcza kiedy przybierają postać niepowściągliwych, mogą być niebezpieczne dla matki i dziecka.

Kobiety ciężarne powinny zgłaszać lekarzowi nudności i wymioty od początku ich występowania. Dostępne jest leczenie tych dolegliwości – bezpieczne, niepowodujące działań niepożądanych u płodu i możliwe do zastosowania od pierwszych dni ciąży. Przyszłe mamy muszą wiedzieć, że mają prawo czuć się dobrze.

Powszechny problem w ciąży

Nudności i wymioty u kobiet w ciąży to powszechne zjawisko oraz ważny klinicznie problem. W I trymestrze nudności doświadcza nawet 50–80% ciężarnych. Zazwyczaj dolegliwości pojawiają się pomiędzy 4. a 9. tygodniem ciąży, a ich największe nasilenie ma miejsce pomiędzy 7. a 12. tygodniem. U większości kobiet nudności i wymioty występują między 6. a 12. tygodniem lub dłużej, do 20. tygodnia. U 13% ciężarnych mogą być obecne po 20. tygodniu, u niektórych trwać nawet całą ciążę. Najczęściej pojawiają się w godzinach porannych, ale u 80% kobiet mogą utrzymywać się przez cały dzień.

– Przyczyna nudności i wymiotów w ciąży nadal nie jest do końca poznana. Istnieje związek pomiędzy zmianami hormonalnymi w organizmie ciężarnej w I i II trymestrze a występowaniem tych dolegliwości. Pewną rolę w patogenezie problemu przypisuje się ludzkiej gonadotropinie kosmówkowej (hCG). Jej stężenie osiąga maksimum w I trymestrze ciąży, a wykres jego zmian odzwierciedla kliniczny przebieg nasilenia nudności i wymiotów – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Hubert Huras, ginekolog-położnik, perinatolog i ekspert kampanii „Ciąża BEZ NUDNOŚCI to nie zachcianka”.

Niezgłaszanie lekarzowi i wpływ na jakość życia

Jak pokazują wyniki badań, nawet 2/3 ciężarnych doświadcza nudności i (lub) wymiotów jeszcze przed pierwszą wizytą u lekarza, ale nie zawsze zwracają się one o pomoc w tej sprawie do specjalisty. 24% kobiet nigdy nie wspomniało lekarzowi o tych objawach, a 37% czekało z tym do pierwszej wizyty w ramach opieki ginekologiczno-położniczej (6.–10. tydzień). 51% ciężarnych zwlekało ze zgłoszeniem dolegliwości do późniejszej wizyty.

U większości kobiet łagodne nudności i wymioty nie wpływają na funkcjonowanie w ciąży ani jej przebieg. Jednak przy większym nasileniu znacząco obniżają jakość życia, utrudniają codzienne czynności, ograniczają aktywność zawodową, wpływają na obniżenie nastroju. Kiedy przybierają postać niepowściągliwych wymiotów ciężarnych, są niebezpieczne dla zdrowia przyszłej mamy. Niepowściągliwe wymioty mogą prowadzić do odwodnienia organizmu, niedożywienia, zaburzenia wchłaniania witamin i mikroelementów, zaburzeń snu.

–  Kobiety z ciężką postacią niepowściągliwych wymiotów ciężarnych, utratą masy ciała, ketonurią, zasadowicą metaboliczną, niedoborami żywieniowymi lub ciężkim odwodnieniem powinny być leczone w szpitalu. Hospitalizacja wskazana jest również u kobiet z umiarkowaną postacią nudności i wymiotów w czasie ciąży, jeśli zawiodło postępowanie ambulatoryjne – stwierdza dr n. med. Małgorzata Radoń-Pokracka, ginekolog-położnik i ekspertka kampanii.

Cieszyć się ciążą od pierwszych chwil

Utrzymujące się nudności i wymioty w ciąży, znacząco obniżając jakość życia, wpływają negatywnie na stan psychiczny przyszłej mamy. Ograniczają dotychczasowe aktywności, niekorzystnie wpływają na relacje z partnerem, rodziną czy przyjaciółmi, utrudniają życie towarzyskie. Kobiety wręcz nie chcą wychodzić z domu, ponieważ obawiają się niespodziewanych incydentów. 

– Jeśli kobieta przez dłuższy czas będzie miała nudności czy wymioty, może to prowadzić do pojawienia się niepokoju o zdrowie własne i dziecka, obaw, że jest ono niedożywione i odwodnione. To z kolei budzi lęk, zniechęcenie, zmęczenie, zabiera radość, może też prowadzić do braku akceptacji ciąży. Warto nadmienić, że przebieg pierwszej ciąży może wpływać na motywację i chęć posiadania kolejnych dzieci – stwierdza Anna Bryja, psycholog i ekspertka kampanii.

– Kobieta w ciąży od samego początku powinna czuć się dobrze i czerpać radość ze swojego stanu, a niektóre uciążliwe objawy, czyli np. wymioty czy nudności, nie powinny się pojawiać i zabierać tę radość. Tym dolegliwościom można dziś skutecznie zapobiegać i warto o nich rozmawiać z ginekologiem – dodaje Anna Bryja.

Wymioty jako pierwsza oznaka ciąży, fot. panthermedia

Skuteczne i bezpieczne leczenie

W zapobieganiu nudnościom i wymiotom w ciąży stosuje się w pierwszej kolejności metody naturalne, niefarmakologiczne, a do najbardziej popularnych należy spożywanie produktów zawierających imbir. Zaleca się też częste jedzenie mało obfitych posiłków, wyeliminowanie z diety ostrych przypraw, dań bogatych w tłuszcz czy gazowanych napojów, unikanie silnych zapachów oraz kwaśnych smaków, wprowadzenie diety bogatobiałkowej. Jeśli jednak żadna z metod naturalnych szybko nie przynosi oczekiwanej poprawy, istnieje możliwość skutecznego leczenia farmakologicznego.

– Zgodnie ze stanowiskiem ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników leczenie to można stosować już od początku I trymestru ciąży. Uzyskało ono również rekomendacje światowych organizacji ginekologiczno-położniczych – mówi profesor Hubert Huras.

– Celem takiego leczenia jest zapobieganie wystąpieniu bardziej nasilonych postaci nudności i wymiotów w ciąży, które mogą być trudniejsze do opanowania (w tym zapobieganie niepowściągliwym wymiotom ciężarnych), oraz poprawa jakości życia przyszłej mamy – dodaje doktor Małgorzata Radoń-Pokracka.