Spis treści:

1. Kłykciny kończyste – choroba wirusowa
2. Kłykciny kończyste – występowanie
3. Kłykciny kończyste – objawy
4. Kłykciny kończyste – ciąża, ryzyko poronienia
5. Kłykciny kończyste – leczenie
6. Kłykciny kończyste – podsumowanie

Kłykciny kończyste – choroba wirusowa

Kłykciny kończyste (Condylomata accuminata) to coraz częściej spotykana zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn choroba wirusowa objawiająca się zmianami zlokalizowanymi na narządach płciowych. Choroba ta uznawana jest za chorobę weneryczną, ponieważ najczęściej przenoszona jest drogą płciową. Do zakażenia wirusem dochodzi bowiem przede wszystkim poprzez stosunki płciowe z osobą zakażoną. Dotyka ona zatem w większości osoby prowadzące aktywne życie seksualne. Częstość występowania kłykcin kończystych jest jednakowa dla obydwu płci.

Nieseksualna droga zakażenia nie została jeszcze do końca poznana i udowodniona. Jednakże w związku z tym, iż wrotami zakażenia może być maceracja lub nawet niewielkie uszkodzenie naskórka, istnieje możliwość wtargnięcia wirusa tą drogą w sytuacjach prowadzących do zetknięcia uszkodzeń z wirusem np. poprzez źle wysterylizowane narzędzia w gabinetach ginekologicznych.

Kłykciny kończyste – występowanie

Za wystąpienie kłykcin odpowiedzialne są wirusy brodawczaka ludzkiego (HPV - Human papilloma virus). Obecnie znanych jest około 70 typów tego wirusa. Niektóre z nich powodują powstawanie brodawek podeszwowych lub zwykłych, natomiast część z nich odpowiedzialna jest za powstanie w okolicy narządów płciowych tzw. kłykcin kończystych (brodawek narządów płciowych). Wywołują je wirusy HPV - 6 i HPV – 11. Okres inkubacji wirusa, czyli czas od momentu wtargnięcia do pojawienia się zmian chorobowych, może wynosić od kilku tygodni do kilku miesięcy lub nawet lat. Pierwotne zakażenie wirusem nie zawsze prowadzi do pojawienia się objawów choroby czyli powstania widocznych kłykcin. Wirus może być obecny w głębokich warstwach nabłonka znajdując się w tzw. stadium utajonym. Wówczas chory nie wie o istnieniu wirusa i nieświadomie staje się źródłem zakażenia dla innych. Pod wpływem różnego rodzaju czynników może dojść do uaktywnienia się wirusa i pojawienia się kłykcin.

Kłykciny kończyste – objawy

Kłykciny to brodawki pojawiające się w miejscach intymnych. U kobiet najczęściej występują one ponad tylnym spoidłem warg sromowych większych, na wargach sromowych, w przedsionku pochwy, przechodząc na odbyt, uda i pośladki. Kłykciny kończyste pojawić się również na łechtaczce, cewce moczowej, w pochwie jak również na szyjce macicy. U mężczyzn zmiany występują najczęściej w obrębie worka napletkowego i na żołędzi członka, jak również mogą pojawić się w ujściu cewki moczowej oraz w okolicy odbytu. W początkowej fazie choroby pojawiają się tylko maleńkie różowe wykwity, które przeważnie nie powodują żadnych dolegliwości. Bardzo często zdarza się, że zostają one niezauważone, szczególnie w przypadku, gdy brodawki pojawią się w pochwie lub na szyjce macicy. Takie zmiany może zauważyć wyłącznie lekarz podczas rutynowego badania ginekologicznego.

Wraz z rozwojem choroby brodawki narządów płciowych rosną, zlewają się i przybierają kształt kalafiorowatych tworów o zabarwieniu białawym. Najczęściej nie są one bolesne. Kłykcinom najczęściej towarzyszą objawy stanów zapalnych tj. świąd, uczucie pieczenia, upławy, nieprzyjemny zapach wydzieliny pochwowej, krwawienia kontaktowe, plamienia i inne. W bardziej zaniedbanych przypadkach dochodzi do powstania tzw. kłykcin olbrzymich (condylomata gigantea). Nawet najmniejszy ich dotyk powoduje krwawienie i ból.

Wrotami zakażenia dla wirusa najczęściej są mikro i makrouszkodzenia nabłonka szyjki macicy lub krocza, do których często dochodzi podczas stosunków płciowych. Powstawaniu kłykcin kończystsych sprzyjają nieleczone stany zapalne narządu moczowo-płciowego, mogące powodować mikrouszkodzenia delikatnego nabłonka tych narządów. Ryzyko zakażenia jest większe u osób o słabej odporności organizmu, szczególnie w przebiegu różnych ciężkich chorób czy też w czasie ciąży.  Za czynniki zwiększające ryzyko infekcji wirusem uznaje się także  zaniedbania higieniczne, częstą zmianę partnerów seksualnych, palenie papierosów, przyjmowanie środków antykoncepcyjnych, niektóre choroby znacznie obniżające odporność i inne.

Kłykciny kończyste – ciąża, ryzyko poronienia

Ciąża to okres wielu zmian zachodzących w organizmie kobiety, które w bardzo istotny sposób zwiększają ryzyko wystąpienia zakażenia HPV jak również wtórnej aktywacji wirusa. Zmiany w gospodarce hormonalnej, jak również znaczny spadek sprawności antywirusowej obserwowany w czasie ciąży sprzyja zakażeniu i powstaniu kłykcin. Na skutek oddziaływania hormonów dochodzi do lepszego ukrwienia wszystkich narządów, w tym narządów płciowych, co sprzyja szybkiemu wzrostowi brodawek. W sporadycznych przypadkach może dojść do powstania ogromnych zmian zasłaniających i uniemożliwiających wejście do pochwy, a tym samym przeprowadzenie badania wewnętrznego.

Stwierdzenie kłykcin kończystych u ciężarnej najczęściej jest wskazaniem do ukończenia ciąży poprzez cięcie cesarskie, ze względu na możliwość przeniesienia zakażenia z matki na dziecko podczas porodu drogami natury w szczególności, gdy zachodzi konieczność nacięcia krocza. Zakażenie u dziecka najczęściej objawia się zmianami laryngologicznymi (brodawczakowatość krtani) pojawiającymi się w okresie pierwszych 6 miesiącach życia. W czasie ciąży brodawki mogą rosnąć bardzo szybko natomiast po porodzie może dojść do samoistnego cofnięcia się zmian. HPV-11 jest typem wirusa, który u kobiet ciężarnych najczęściej ulega aktywacji.

Kłykciny kończyste w czasie ciąży, fot. panthermedia

Zakażenia pierwotne lub wtórne wirusem mogą być przyczyną poronienia. W czasie ciąży możliwość leczenia kłykcin kończystych jest bardzo ograniczona ze względu na teratogenne działanie na płód większości leków stosowanych podczas kuracji jak również zagrożeń wynikających z konieczności zastosowania znieczulenia podczas zabiegów polegających na mechanicznym usunięciu brodawek. Najczęściej leczenie kłykcin kończystych podejmuje się po zakończeniu okresu połogu. Jednakże jeśli istnieje konieczność wyeliminowania objawów znacznie nasilonej choroby jak ból czy krwawienie, w znacznym stopniu pogarszających stan ogólny ciężarnej, rozpoczęcie leczenia jest niezbędne i powinno zostać podjęte bez względu na czas trwania ciąży z zachowaniem odpowiedniego marginesu bezpieczeństwa dla matki i płodu. Najczęściej unika się stosowania znieczulenia ogólnego oraz stosowania środków farmakologicznych zawierających podofilinę stosowaną do miejscowego usuwania zmian. Alternatywą leczenia jest usuwanie zmian przy pomocy laseroterapii czy krioterapii wykonywanych w znieczuleniu miejscowym oraz stosowanie maści z kwasami chlorooctowymi.

Kłykciny kończyste – leczenie

Wybór metody usuwania kłykcin uzależniony jest od wielkości zmian, jak również od ich umiejscowienia. W przypadku, gdy występują pojedyncze brodawki o niewielkich rozmiarach podejmuje się próbę leczenia farmakologicznego polegającego na doustnym przyjmowaniu leków p/wirusowych oraz stosowaniu bezpośrednio na zmiany specjalnych maści. Niektóre z nich zawierają substancje aktywujące odpowiedź immunologiczną oraz środki cytostatyczne. Maści te mogą powodować oparzenia i inne objawy uboczne, w związku z czym stosowanie ich musi odbywać się pod ścisłą kontrolą lekarską. Większe zmiany, oraz gdy występują one w dużej ilości, można usunąć za pomocą kriochirurgii, elektrokoagulacji czy też przez wypalenie zmian za pomocą promieni lasera. Po takich zabiegach mogą pojawić się takie objawy jak cuchnące, obfite upławy będące wynikiem destrukcji tkanek. Jeżeli zmiany są bardzo duże, wówczas konieczne jest zastosowanie bardziej drastycznych środków.

W przypadku kłykcin ogromnych, konieczne jest ich chirurgiczne, głębokie wycięcie wraz z pobraniem wycinka do weryfikacji histopatologicznej. Zabiegi te wykonywane są w znieczuleniu ogólnym w gabinetach zabiegowych lub na salach operacyjnych. Niezmiernie ważną rzeczą podczas leczenia jest, aby kobiety leczyły się równocześnie ze swoim partnerem seksualnym. W innym przypadku leczenie jest bezcelowe ponieważ będzie dochodziło do wtórnych zakażeń.

Kłykciny kończyste – podsumowanie

Kłykciny należy bezwzględnie leczyć. Nieleczone mogą prowadzić do bardzo poważnych powikłań i dlatego nie należy ich bagatelizować. W przypadku nieleczonych kłykcin może dojść do dysplazji nabłonka w ich obrębie co może przyczynić się do powstania raka płaskonabłonkowego. Kłykciny wykazują tendencję do nawrotów i wirus znajdujący się w organizmie w stanie uśpienia, przy spadku odporności lub pod wpływem innych czynników, może ulec uaktywnieniu i doprowadzić do wznowy choroby. Pomimo wielu prób, jak do tej pory nie udało się wynaleźć szczepionki przeciwko HPV. Nadal najlepszym środkiem zapobiegawczym zakażeniu pozostaje ograniczenie liczby partnerów seksualnych jak również stosowanie prezerwatywy podczas stosunków płciowych.