Spis treści: 

1. Bariera krew – łożysko
2. Kategorie leków

Bariera krew – łożysko 

Bariera na poziomie krew – łożysko to nic innego, jak specjalna warstwa komórek trofoblastu pomiędzy układem krążenia matki a układem krążenia płodu. Niektóre leki mogą przenikać barierę łożyskową, inne – nie. Przyjmując jakiekolwiek produkty lecznicze, należy mieć na uwadze możliwość przenikania ich przez łożysko, a tym samym oddziaływania na rozwijający się płód.

Kategorie leków 

Produkty lecznicze podzielono na kategorie pod kątem szkodliwości oddziaływania na ludzki płód. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków wydzieliła pięć kategorii.

• kategoria A – to grupa leków, które nie wykazują szkodliwego oddziaływania na płód, dzięki czemu można je bezpiecznie stosować w ciąży. Do tej grupy zaliczane są preparaty uspokajające, takie jak melisa, głóg czy kozłek lekarski, preparaty stosowane w trakcie przeziębienia zawierające wyciąg z czosnku, kwiatu lipy czy czarnego bzu, niektóre syropy ziołowe, jak np. z prawoślazu czy babki lancetowatej, witaminy z grupy B, kwas foliowy w dawkach, które nie przekraczają dziennego zapotrzebowania, wyciąg z żurawiny czy produkty zawierające w swoim składzie bakterie kwasu mlekowego.
• kategoria B – w tej kategorii umieszczono te leki, co do których nie ma jednoznacznych dowodów, że mogą uszkadzać płód, jednak można je stosować wyłącznie w szczególnej konieczności, pod nadzorem lekarza – np. niektóre niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki przeciwhistaminowe, leki stosowane w chorobach sercowo-naczyniowych, leki stosowane w leczeniu zaburzeń funkcjonowania przewodu pokarmowego, np. w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, wymiotach czy stosowane w przypadku wystąpienia biegunki, leki stosowane w leczeniu górnych dróg oddechowych, np. ambroksol, leki o działaniu przeciwbakteriobójczym lub bakteriostatycznym, takie jak amoksycylina, ampicylina czy erytromycyna.
• kategoria C – umieszczono tu leki, które stosowane w badaniach na zwierzętach wykazywały toksyczność dla płodu. Ich zastosowanie jest dopuszczalne w momencie, gdy „korzyści dla matki przewyższają potencjalne ryzyko dla dziecka”. W grupie tych produktów umieszczono leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, takie jak tramadol, morfina, niektóre leki przeciwalergiczne, leki stosowane w chorobach sercowo-naczyniowych, np. metropolol, propanolol, leki stosowane w leczeniu chorób układu oddechowego (kodeina), astmy czy PoCH (teofilina, budenozid), przeciwwirusowych (acyklowir), przeciwgrzybicznych (np. natamycyna, nystatyna, ketokonazol).

Badanie w ciąży, fot. panthermedia

• kategoria D – leki, które mogą być stosowane wyłącznie w sytuacjach kryzysowych, przy czym należy mieć na uwadze, że wpływają na rozwijający się płód. Zalicza się tu antybiotyki z grupy tetracyklin (np. gentamycyna, neomycyna), które uszkadzają zawiązki słuchu, leki psychotropowe (np. lorapezam), leki przeciwzakrzepowe mogące wywoływać głuchotę, ślepotę, wodogłowie lub małogłowie, kolchicyna zwiększająca ryzyko wystąpienia zespołu Downa.
• kategoria X – to leki bezwzględnie zakazane w trakcie stosowania w ciąży – np. metrotreksat, który może wywołać poronienie, reinoidy stosowane w maściach przeciwtrądzikowych (mogą wywołać wady ośrodkowego układu nerwowego), estrogeny, ergotamina (zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu), niektóre leki przeciwpadaczkowe, które mogą wpłynąć na pojawienie się wad w obrębie twarzoczaszki dziecka, niektóre leki przeciwgrzybiczne, jak np. gryzeofulwina, która zwiększa ryzyko urodzenia się bliźniąt syjamskich.

Bez względu na to, czy sięgamy po leki bez recepty czy suplementy, ciąża powinna być czasem szczególnej rozwagi. Nie należy przyjmować żadnych leków i suplementów bez konsultacji z lekarzem prowadzącym. Pamiętajmy – leki mogą wchodzić w różnego rodzaju interakcje, w związku z czym bardzo łatwo przynieść sobie szkodę niż pożytek. W czasie ciąży nie należy stosować leków niezalecanych dla kobiet ciężarnych. W okresie karmienia piersią również należy zwracać szczególną uwagę na stosowane leki, ponieważ wiele z nich może przenikać do mleka matki. Zanim sięgniesz po leki, zasięgnij porady lekarza.