Dzięki rozwojowi kardiochirurgii dziecięcej wzrasta liczebność obciążonych tymi wadami pacjentek, które osiągnęły wiek rozrodczy. U wielu z nich ciąża i poród przebiegają bez powikłań. Dla części z nich okres ten stanowi jednak szczególne zagrożenie.

Do zadań lekarza ginekologa należy omówienie z pacjentką ryzyka związanego z ciążą oraz, jeśli to wskazane i możliwe skierowanie przed zajściem w ciążę na zabieg korygujący zaburzenia krążenia. Następnie chora taka powinna mieć zapewnioną szczególną i kompleksową opiekę przez cały okres ciąży, a jej poród powinien przebiegać w ośrodku o wyższym stopniu referencyjności.

Gdy zaś ciąża jest przeciwwskazana, ginekolog powinien umożliwić kobiecie racjonalną i bezpieczną antykoncepcję. Realizacja takiego zadania wymaga jednak szczegółowej wiedzy z zakresu patofizjologii wad serca i czynników mogących pogarszać wydolność krążenia chorej.

Pigułka antykoncepcyjna to dziś jedna z najskuteczniejszych metod zapobiegania ciąży. Znane są jednak niestety również liczne działania niepożądane takiej terapii. Jeśli jednak według oceny doświadczonego kardiologa ciąża jest przeciwwskazana, antykoncepcja hormonalna jest zalecana. Jak wiadomo środki zawierające estrogeny nasilają ryzyko powikłań zakrzepowych, szczególnie groźnych w sinicznych wadach serca. Preparaty oparte na progesteronie z kolei zwiększają retencję płynów w organizmie, co powoduje przeciążenie wcześniej już osłabionego, układu krążenia. Wybór antykoncepcji dla kobiety w tej sytuacji jest jednak wyborem mniejszego zła, ponieważ ryzyko wynikające z ciąży jest wyższe niż groźby powikłań wynikających z jej przeciwdziałania.

W okresie ciąży dochodzi w organizmie do szeregu zmian wpływających na układ krążenia. Należą do nich m.in. zwiększenie objętości krwi krążącej i częstości akcji serca, w efekcie czego wzrasta rzut minutowy serca, a układ krążenia staje się hiperdynamiczny. Jednocześnie poszerzają się naczynia systemowe, w mniejszym stopniu płucne i spada ciśnienie tętnicze. Szczególne nasilenie zmian obserwowane jest w 28-32 tygodniu ciąży. Rozwój łożyska oraz przygotowanie do porodu powoduje adaptację układu krzepliwego, w wyniku czego powstaje stan względnej nadkrzepliwości.

Istnieje szereg skal kwalifikacyjnych, na podstawie których ustala się ryzyko indywidualne dla kobiety ciężarnej z wadą serca. Optymalnym rozwiązaniem jest w tym przypadku zebranie konsylium lekarskiego złożonego z lekarza ginekologa i kardiologa, którzy wspólnie ocenią, jakich powikłań można się spodziewać i jak należy rozwiązać ciążę. Wada serca nie jest jednoznacznym wskazaniem do cięcia cesarskiego, jest jednak zwykle zalecana. Często decyzja ta wynika również z obaw samej rodzącej.