Ciąża pozamaciczna to nieprawidłowość, która może bezpośrednio zagrażać zdrowiu i życiu przyszłej matki. W jaki sposób się objawia, jakie są jej przyczyny i które podjąć leczenie? Więcej o tym w poniższym artykule.
Spis treści:
- Ciąża pozamaciczna – co to jest?
- Ciąża pozamaciczna – przyczyny
- Ciąża pozamaciczna – objawy
- Ciąża pozamaciczna – kiedy widać w USG?
- Ciąża pozamaciczna – na jak długo w szpitalu?
- Ciąża pozamaciczna – leczenie
Ciąża pozamaciczna – co to jest?
Ciążą pozamaciczną (ektopową) nazywamy ciążę, w której zapłodniona komórka jajowa ulega implantacji poza jamą macicy. Ciąża ektopowa zazwyczaj lokalizuje się w obrębie jajowodu (97% przypadków), jajnika, otrzewnej lub niekiedy szyjki macicy. W zależności od lokalizacji owej ciąży wyróżniamy ciążę jajowodową, jajnikową oraz brzuszną. Ciąże pozamaciczne stanowią ok. 2% wszystkich ciąż. Jako że jest to stan bezpośrednio zagrażający zdrowiu i życiu kobiety, należy go właściwie zdiagnozować oraz podjąć niezwłocznie odpowiednie kroki lecznicze.
Ciąża pozamaciczna – przyczyny
Etiologia ciąży pozamacicznej nie jest dokładnie poznana. Ocenia się, że na jej wystąpienie ma wpływ kilka różnych czynników, często współwystępujących. Badania wykazują jednak, że u 50% kobiet ze zdiagnozowaną ciążą pozamaciczną nie wykryto żadnych czynników ryzyka jej wystąpienia. Najbardziej prawdopodobne i najczęstsze czynniki będące przyczynami ciąży ektopowej to:
- stosowanie wkładki wewnątrzmacicznej jako formy antykoncepcji,
- zaburzenie prawidłowej funkcji jajowodów,
- endometrioza – dotycząca również jajowodów,
- przebyte liczne infekcje układu rodnego, spowodowane przede wszystkich chlamydiami,
- przebyte zapalenie narządów miednicy mniejszej,
- zapłodnienie pozaustrojowe (in vitro),
- wady rozwojowe układu rodnego,
- przebyte zabiegi chirurgiczne w obrębie narządów rodnych (przede wszystkim jajowodów).
Ciąża pozamaciczna – objawy
Ciąża ektopowa w stadium początkowym może nie dawać żadnych niepokojących objawów. Te, które się pojawiają, są tymi, które towarzyszą fizjologicznej ciąży. Są nimi zatrzymanie miesiączki oraz wzrost stężenia hormonu – gonadotropiny kosmówkowej (beta- hCG) we krwi. Lokalizację jaja płodowego może ujawnić dopiero badanie ultrasonograficzne (USG). W ciąży prawidłowej zapłodniona komórka jajowa znajduje się w jamie macicy, w przypadku ciąży ektopowej jej brak.
Pozostałe objawy ciąży pozamacicznej nie są patognomoniczne (charakterystyczne dla tego stanu). Mogą to być niespecyficzne bóle podbrzusza (podobne do menstruacyjnych) i plamienie bądź krwawienie z dróg rodnych. Dlatego tez pod żadnym pozorem nie należy lekceważyć powyższych objawów, ale umówić się na pilną wizytę do specjalisty ginekologa.
Zdarza się niekiedy, że pierwszym objawy ciąży pozamacicznej jest jej pęknięcie, które jest jednocześnie najcięższym powikłaniem będącym stanem bezpośredniego zagrożenia życia. Występuje wtedy ostry, nagły ból brzucha, krwawienie z dróg rodnych, omdlenie, wstrząs (przyspieszenie akcji serca, spadek ciśnienia, wzmożona potliwość, bladość skóry lub utrata przytomności).
Ciąża pozamaciczna, fot. panthermedia
Ciąża pozamaciczna – kiedy widać w USG?
W ciążach, które trwają 5,5 tygodnia, badanie USG przezpochwowe powinno wykazać obecność pęcherzyka ciążowego zlokalizowanego w jamie macicy z dokładnością sięgają niemal 100%. Czułość badania przezpochwowego w przypadku ciąży ektopowej wynosi 73-93% i zależy od wieku ciążowego, a także doświadczenia osoby, która wykonuje badanie. U około 8-31% kobiet, u których wysunięto podejrzenie ciąży ektopowej, w pierwszym badaniu USG nie udaje się uwidocznić obecności ciąży ani w jamie macicy, ani poza nią. Wynika to najczęściej z niedostatecznego rozwinięcia pęcherzyka lub jego zapadnięcia, niewystarczającego doświadczenia badającego, występowania patologii w postaci mięśniaków macicy lub wodniaków jajowodu. Dlatego niezmiernie ważne jest, by wraz z obrazem USG skorelować wartość stężenia gonadotropiny kosmówkowej. Przy określonym (wysokim) stężeniu beta- hCG czułość badania ultrasonograficznego w wykryciu ciąży pozamacicznej sięga niemal 100%, a brak uwidocznienia pęcherzyka w jamie macicy świadczyć będzie najpewniej o jego ektopowym położeniu.
Ciąża pozamaciczna – na jak długo w szpitalu?
Ciąża ektopowa, a szczególnie jej pęknięcie, jak wielokrotnie zostało to podkreślone w artykule, jest stanem bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia, dlatego wymaga bezwzględnej hospitalizacji. W zależności od stanu zaawansowania ciąży oraz jej przebiegu proponowane są różne metody leczenia – mniej lub bardziej inwazyjne. I to właśnie będzie decydowało o czasie hospitalizacji. Nawet w przypadku niegroźnego plamienia wskazana jest obserwacja w Oddziale, a w razie potrzeby wykonania zabiegu, czas pobytu w Oddziale może wynieść kilka dni.
Ciąża pozamaciczna – leczenie
Ciąża pozamaciczna może być leczona farmakologicznie lub operacyjnie. Leczenie zabiegowe może polegać na wycięciu nieprawidłowego jajowodu (salpingektomia) lub jego nacięciu i „ewakuacji” ciąży z zachowaniem jajowodu (salpingostomia). Decyzja o tym, który zabieg będzie wykonany, zostaje podjęta już w trakcie zbiegu operacyjnego w zależności od zaawansowania stanu, planów rozrodczych pacjentki czy tez umiejętności i doświadczenia operatora.
Postępowanie farmakologiczne (zachowawcze) obejmuje domięśniowe podanie metotreksatu – antagonisty kwasu foliowego. W części przypadków ciąż pozamacicznych dochodzi do wyleczenia samoistnie. Dotyczyć może ono nawet 70% pacjentek, jednak jedynie tych, u których stężenie beta- hCG nie przekraczało 1000 mIU/ml, a ciąża była wczesna.
