Bezpłodność jest stanem nieodwracalnym – nie da się jej wyleczyć żadnymi metodami, jakimi dysponuje współczesna medycyna. Niepłodność to niemożność uzyskania ciąży przez okres 12. miesięcy, mimo regularnych stosunków płciowych (2–4 razy w tygodniu), bez stosowania metod antykoncepcyjnych. Niepłodność można leczyć i to z dobrą skutecznością.

Ilu par w Polsce dotyczy niepłodność?

Problem niepłodności w Polsce dotyczy ponad 20% par, jest to ponad 1 milion par w wieku rozrodczym. Jest to obecnie ogromny problem społeczny i zdrowotny, który ma wpływ na ujemny przyrost naturalny w naszym kraju-  liczba urodzeń w 2022 roku była niższa od liczby zgonów o 143 tys. Z najnowszych danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że każdego roku w Polsce rodzi się coraz mniej dzieci. W 2022 roku było to zaledwie 305 tys. – to najgorszy wynik od czasów II wojny światowej.

Rok regularnego współżycia, brak ciąży, i co dalej?

W przypadku braku ciąży po roku regularnego współżycia można rozpocząć diagnostykę hormonalną, ocenić owulację partnerki i drożność jajowodów; równocześnie zaleca się wykonanie badania nasienia partnera. W przypadku par po 35 r.ż. badania te można wykonać wcześniej, po podjęciu decyzji o chęci posiadania dziecka, aby nie tracić czasu, gdy szanse na poczęcie jeszcze są największe. Wiek odgrywa bardzo ważną rolę, gdyż płodność kobiety z roku na rok jest coraz mniejsza, a znaczny jej spadek występuje właśnie po 35 roku życia. Związane jest to głównie ze spadkiem liczby i jakości komórek jajowych oraz wzrostem ryzyka poronienia. W tej grupie kobiet oprócz oceny panelu hormonalnego wykonuje się również badanie AMH (ocena rezerwy jajnikowej).

Co jest główną przyczyną niepłodności?

Wśród par dotkniętych niepłodnością czynnik żeński jest równie częstą przyczyną braku ciąży, jak czynnik męski. Według badań przyczyną niepłodności u 40% kobiet są zaburzenia owulacji. Rosnąca w Polsce tendencja do późniejszego macierzyństwa wpływa na pogarszanie się zdolności reprodukcyjnych kobiet. Prawidłowa jakość oraz liczba komórek jajowych (oocytów) spada wraz z wiekiem. W świetle najnowszych badań sugeruje się, że zachowanie prawidłowej jakości oocytów jest zależne od prawidłowej funkcji mitochondriów i dostarczenia mitochondriom właściwej ilości energii niezbędnej do późniejszego podziału komórkowego.

A jak problem niepłodności wygląda u mężczyzn?

Doniesienia ostatnich lat wskazują, że główne przyczyny męskiej niepłodności stanowią: stres oksydacyjny, apoptoza plemników oraz fragmentacja DNA. Około 80% przyczyn niepłodności męskiej wiąże się ze stresem oksydacyjnym i zmniejszonym poziomem zdolności antyoksydacyjnej plemników. Podstawą jest zmiana trybu życia – zmiana diety, rzucenie palenia tytoniu, ograniczenie alkoholu, redukcja wagi, większa aktywność fizyczna, ograniczenie stresu czy noszenie luźniejszej bielizny.

W związku z ograniczonymi możliwościami leczenia przyczynowego zaburzeń płodności męskiej naturalnym wyborem jest suplementacja związków o działaniu antyoksydacyjnym u mężczyzn, którzy pragną zostać przyszłymi ojcami.

Coraz więcej ostatnio mówi się o konieczności suplementacji karnityn u mężczyzn i kobiet starających się o poczęcie. Dlaczego te substancje są tak ważne w reprodukcji?

Karnityny odgrywają kluczową rolę w płodności zarówno mężczyzn jak i kobiet. L-karnityna jest jedyną molekułą, która transportuje długołańcuchowe kwasy tłuszczowe do wnętrza mitochondrium w celu wytworzenia energii oraz usuwa rodniki acylowe, uszkadzające błony komórkowe i mitochondrialne, które spowalniają procesy energetyczne zarówno komórek jajowych jak i plemników. Acetyl-L-karnityna poprawia metabolizm komórkowy i znacząco zmniejsza poziom reaktywnych form tlenu zapobiegając stresowi oksydacyjnemu, który wpływa na zmniejszenie płodności.

Co można zaproponować kobietom, które chciałyby mieć dziecko?

Kobieta w wieku rozrodczym powinna w postaci suplementu diety dostarczyć swojemu organizmowi kluczowe substancje odżywcze, m.in. takie jak L-karnitynę i acetyl-L-karnitynę. W badaniach wykazano, że suplementacja L-karnityną i acetyl-L-karnityną wpływa korzystnie na jakość oocytów oraz zarodków, co może skutkowa większym odsetkiem ciąż. Efektem suplementacji u kobiety powinna być nie tylko ciąża, ale przede wszystkim poczęcie zdrowego dziecka, wolnego od wad wrodzonych i zaburzeń genetycznych. Suplementacja karnityn nie tylko zwiększa odsetek ciąż, ale także może chronić embrion przed uszkodzeniami spowodowanymi podwyższonym stężeniem utlenionego DNA oraz zmianami epigenetycznymi. Ważne jest również dostarczenie organizmowi L-argininy i N-acetylocysteiny, które wpływają na  prawidłową regulację aktywności hormonalnej oraz wspierają utrzymywanie prawidłowej płodności. Taki kompleksowy preparat dla kobiet planujących potomstwo i pragnących proaktywnie zwiększyć swoją płodność powinien posiadać wielofunkcyjny system składników działających synergistycznie, który dzięki zawartym w nim witaminom i minerałom zabezpieczy komórki również przed stresem oksydacyjnym a dodatkowo zawarte w nim miedź, żelazo i witamina B12 przyczynią się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego. Preparat powinien zapewnić także rekomendowaną dawkę kwasu foliowego oraz witaminy D3. Jest to szczególnie istotne dla kobiet, u których występują problemy z zajściem w ciążę.

A jak mężczyźni mogą poprawić jakość swojego nasienia?

Jednym ze sposobów leczenia niepłodności męskiej jest przywrócenie prawidłowej równowagi oksydoredukcyjnej nasienia. Obok znanych od dawna substancji o potencjale wymiatającym wolne rodniki takich jak cynk i selen do głównych substancji przywracających tę równowagę należą L- karnityna i acetyl-L-karnityna. Istnieje wiele dowodów naukowych, że suplementacja obu karnityn w odpowiednim stosunku 2:1 oraz w odpowiednio wysokich dawkach (2000 mg L-karnityny i 1000 mg acetyl-L-karnityny na dobę) w połączeniu  z witaminami (wit. C, wit B12, kwas foliowy), mikroelementami (cynk, selen) oraz koenzymem Q10 wpływa na poprawę jakości nasienia, w szczególności ruchu postępowego plemników i ich morfologii, już po 3 miesiącach terapii.

Obecnie na półkach aptecznych dostępnych jest wiele różnych preparatów bez recepty wspomagających płodność, jak wybrać ten najskuteczniejszy?

Przede wszystkim przed wyborem takiego preparatu warto porozmawiać ze swoim ginekologiem, który znając pacjentkę, jej historię wizyt i ewentualne schorzenia mogące mieć wpływ na ciążę- endometrioza czy zespół policystycznych jajników (PCOS) pomoże dobrać właściwy dla danej kobiety preparat z karnitynami. Nie warto w tym przypadku sugerować się jedynie reklamami czy promocjami dostępnymi w internecie czy aptekach. Należy wybierać te suplementy, które przede wszystkim zostały przebadane klinicznie i są wytwarzane przez firmy farmaceutyczne, które zapewniają właściwe standardy jakości ich produkcji.