Artykuł zawiera podstawowe informacje dotyczące badań i zabiegów służących w celu diagnostyki schorzeń ginekologicznych. Dostarcza on kobietom jasnych i niezbędnych informacji dotyczących przebiegu oraz przygotowania się do poszczególnych badań.
Spis treści:
- Histerosalpingografia (HSG) w ciąży
- Laparoskopia w ciąży
- Histeroskopia w czasie ciąży
- Punkcja zatoki Douglasa w ciąży
- Biopsja endometrium, wyłyżeczkowanie jamy macicy w ciąży
- Pobranie wycinków w czasie ciąży
- Badanie histopatologiczne w ciąży
Histerosalpingografia (HSG) w ciąży
Histerosalpingografia jest wykonywana w diagnostyce przyczyn niepłodności. Polega na wykonaniu zdjęcia rentgenowskiego uwidaczniającego macicę oraz jajowody po uprzednim podaniu, bezpośrednio do jamy macicy za pomocą specjalnego aparatu wprowadzanego przez szyjkę macicy, środka cieniującego. Czasami wymaga ono znieczulenia ogólnego, gdyż szczególnie w przypadku istnienia zrostów powodujących niedrożność jajowodów pacjentka może odczuwać ból w trakcie przepływania środka cieniującego. Na ekranie monitora kontroluje się przepływ środka cieniującego przez jajowody i wykonuje kilka zdjęć rentgenowskich. Wykonuje się je do 10 dnia cyklu, wykluczając dni krwawienia miesiączkowego.
Przed badaniem nie należy przyjmować posiłków stałych. Na kilkadziesiąt minut przed badaniem można przyjąć lekkie środki rozkurczowe np. pod postacią czopków doodbytniczych.
Laparoskopia w ciąży
Laparoskopia wykorzystywana jest w diagnostyce zabiegowej umożliwiając wizualną ocenę narządów miednicy mniejszej, w tym narządu rodnego, za pomocą specjalnej aparatury wprowadzanej do jamy otrzewnowej. W diagnostyce ginekologicznej służy do wykrycia przyczyn niepłodności oraz prawidłowości narządu rodnego jak również zmian chorobowych w narządach miednicy mniejszej np. w endometriozie. Poprzez ok. 5 mm nacięcie w pępku wprowadza się przyrząd optyczny (laparoskop), dzięki któremu na ekranie monitora ukazuje się obraz w powiększeniu. Przed wprowadzeniem laparoskopu konieczne jest, wypełnienie jamy brzusznej specjalnym gazem, powodując uniesienie powłok brzusznych oraz rozepchanie jelit w celu uzyskania lepszego obrazu.
Do laparoskopii diagnostycznej pacjentka musi być przygotowana tak jak do każdego zabiegu operacyjnego, gdyż może zaistnieć konieczność wykonania niewielkich zabiegów operacyjnych za pomocą dodatkowych narzędzi, których wprowadzenie do jamy otrzewnowej, poprzez kolejne nacięcia, daje taką możliwość. Prócz podstawowych badań analitycznych krwi, konieczne jest wykonanie EKG, konsultacja internistyczna oraz anestezjologiczna dopuszczające pacjentkę do zabiegu. Wymaga on znieczulenia ogólnego oraz przeprowadzany musi być w warunkach sali operacyjnej.
W przeddzień zabiegu pacjentka po lekkim śniadaniu powinna już nie przyjmować posiłków stałych a pić jedynie niegazowaną wodę mineralną. Wieczorem oraz rano w dniu zabiegu wykonuje się wlew doodbytniczy w celu przeczyszczenia jelit. Do zabiegu pacjentka musi mieć ogolony srom oraz w niektórych przypadkach brzuch.
Histeroskopia w czasie ciąży
Histeroskopia to badanie zbliżone do laparoskopii. Różnica między nimi polega na tym, iż histeroskopia umożliwia ocenę jedynie kanału szyjki i wnętrza macicy oraz w przeciwieństwie do laparoskopii przyrząd optyczny, zwany histeroskopem, wprowadzany jest nie przez powłoki brzuszne, a przez pochwę i szyjkę macicy. Umożliwia on pobranie wycinków endometrium. Histeroskopia jest wykonywana w celu określenia zmian patologicznych macicy i jej błony śluzowej. Stosowana w niepłodności, nieprawidłowych krwawieniach i inn.
Histeroskopia jest szczególnie użyteczna w przypadku raka trzonu macicy lub niektórych postaci raka szyjki macicy, pozwala bowiem na zlokalizowanie nawet najmniejszych zmian chorobowych. Zabieg wymaga znieczulenia ogólnego w związku z czym przygotowanie powinno być takie jak w przypadku laparoskopii.
Punkcja zatoki Douglasa w ciąży
Punkcja zatoki Douglasa polega na aspiracji płynu z zagłębienia maciczno-odbytniczego w wyniku nakłucia tylnego sklepienia pochwy. Płynem może być zarówno krew jak również wydzielina ropna. Badanie to służy do diagnostyki stanów ostrych jak np. pęknięcie ciąży pozamacicznej wymagających szybkiej interwencji, jak również guzów zapalnych lub ropni w obrębie miednicy małej.
Jeżeli zaaspirowany płyn stanowi krew, szczególnie ze skrzepami świadczy to o pękniętej ciąży pozamacicznej i stanowi bezwzględne wskazanie do operacji. Jeżeli jednak płyn jest inną wydzieliną pobiera się ja i przekazuje do badania bakteriologicznego. Badanie można przeprowadzić w znieczuleniu miejscowym jednak najczęściej przeprowadza się je po uprzednim ogólnym znieczuleniu.
Punkcja zatoki Douglasa nie wymaga ono specjalnego przygotowania, jednakże ze względu na możliwość znieczulenia ogólnego pacjentka powinna być na czczo.
Biopsja endometrium, wyłyżeczkowanie jamy macicy w ciąży
Biopsja endometrium, wyłyżeczkowanie jamy macicy to zabiegi wykonywane w celu pobrania fragmentów błony śluzowej kanału szyjki oraz jamy macicy do badania histopatologicznego. W przypadku wyłyżeczkowania jamy macicy (ok. 20 dnia cyklu miesiączkowego) konieczne jest dożylne znieczulenie ogólne. Wyłyżeczkowanie pozwala na pobranie materiału z całej jamy macicy, natomiast biopsja przypadkowy jej fragment.
Biopsja endometrium wykorzystuje się w przypadku diagnostyki
- nieprawidłowych krwawień z macicy,
- w niepłodności
- w podejrzeniu zmian chorobowych w endometrium.
Pobranie wycinków w czasie ciąży
Pobranie wycinków polega na pobraniu fragmentu zmienionych chorobowo tkanek i przekazanie do badania histopatologicznego. Materiał można pobrać w trakcie krótkich zabiegów, jak również podczas operacji. Czasami pobierane są jedynie w znieczuleniu miejscowym. W ginekologii wycinki najczęściej pobiera się z części pochwowej szyjki macicy u kobiet z nieprawidłowym wymazem cytologicznym, z pochwy lub sromu.
Pobrania wycinków nie należy wykonywać w trakcie krwawienia miesiączkowego.
Badanie histopatologiczne w ciąży
Badanie histopatologiczne polega na dokładnym oglądaniu pod mikroskopem fragmentów tkanek pobranych z chorobowo zmienionych miejsc. Materiał można oglądać w postaci preparatów barwnych, mrożonych lub rozmazów. Pozwala ono na dokładne określenie, z jaką zmianą mamy do czynienia, ustalenie typu histologicznego nowotworu i stopnia jego złośliwości. Badanie to ma szczególne znaczenie dla postawienia odpowiedniej diagnozy oraz podjęcia dalszego leczenia.
Aby postawić prawidłowe rozpoznanie choroby oraz podjąć odpowiednie leczenie konieczna jest dokładna diagnostyka. Wciąż powiększająca się lista możliwości diagnostycznych pozwala na wczesne wykrycie zmian chorobowych i umożliwia na odpowiednio szybkie podjęcie leczenia, co wpływa na ograniczenie rozprzestrzenienia się choroby.
