Spis treści:

1. Histeroskopia – na czym polega?
2. Wykonanie histeroskopii – kiedy?
3. Histeroskopia – przeciwwskazania
4. Histeroskopia – powikłania

Histeroskopia – na czym polega?

Zabieg histeroskopii wykonuje się na sali operacyjnej zazwyczaj z znieczuleniu ogólnym. Pacjentka układana jest w pozycji ginekologicznej, po czym lekarz przystępuje do wykonania zabiegu. Pierwszym etapem jest badanie ginekologiczne pacjentki przez ginekologa, który będzie przeprowadzał zabieg, aby ocenił on wielkość i położenie jamy macicy. Następnie zakładany jest wziernik, a do pochwy i dalej przez kanał szyjki macicy do jamy macicy wprowadzany jest endoskop, na końcu którego znajduje się źródło światła i kamera. Jeśli konieczne jest zastosowanie szerszego endoksopu, kanał szyjki macicy musi zostać najpierw poszerzony (hegarowanie).

Bezpośrednio po wprowadzeniu endoskopu, ściany macicy przylegają do siebie, przez co trzeba je rozszerzyć za pomocą gazu, zwykle dwutlenku węgla, który dzisiaj jest raczej zastępowany gotowym płynem, obojętnym dla organizmu. Na bieżąco kontrolowane jest także ciśnienie płynu w jamie macicy. Zbyt duże mogłoby spowodować jego przedostawanie się poprzez jajowody do jamy brzusznej.

Samo badanie diagnostyczne polega na ocenie kolejnych fragmentów błony śluzowej macicy w poszukiwaniu jakichkolwiek zmian. Lekarz ma taką możliwość poprzez ocenę powiększonego obrazu z kamery na ekranie. Dodatkowo do jamy macicy mogą zostać wprowadzone różne narzędzia, które pozwolą na pobranie wycinków podejrzanych zmian do badań histopatologicznych czy nawet wycięcie całych zmian, takich jak polipy czy mięśniaki.

Wykonanie histeroskopii – kiedy?

W dużym uproszczeniu, histeroskopia jest obecnie złotym standardem diagnostyki i leczenia zmian, które mogą mieć wpływ na ograniczenie rozrodu, a także zmian przednowotoworowych i samych nowotworów. W diagnostyce niemożności zajścia w lub utrzymania ciąży badanie histeroskopowe ma przede wszystkim na celu:

• ocenę wyglądu błony śluzowej macicy, czyli endometrium, w którym fizjologiczne powinna zagnieździć się zapłodniona komórka jajowa wraz z oceną fazowości zmian w trakcie cyklu miesiączkowego. Oprócz diagnostyki niepowodzeń ciążowych, ma to także znaczenie w diagnostyce nieprawidłowych krwawień macicznych. U pacjentek w wieku pomenopauzalnym z problemem nieprawidłowych krwawień macicznych, u których występuje przerost endometrium lub jego rozrosty miejscowe bez zmian komórkowych, które mogłyby świadczyć o procesie nowotworzenia, możliwe jest zniszczenie endometrium za pomocą pętli elektrycznej, co zapobiegnie dalszym krwawieniom.
• poszukiwanie wad budowy macicy, które utrudniają zwłaszcza utrzymanie ciąży na późniejszych etapach. Histeroskopia (często w asyście laparoskopii, aby móc dodatkowo ocenić macicę od zewnątrz) jest złotym standardem w diagnostyce nawracających poronień. W badaniu USG, a także histerosalpingografii (badanie przeglądowe RTG po zastosowaniu kontrastu podanego do jamy macicy) możliwe jest zobrazowanie wady budowy macicy w postaci macicy przegrodowej lub dwurożnej. Niestety badania te nie różnicują tych dwóch wad, a możliwe jest to dopiero podczas histeroskopii. Ma to ogromne znaczenie dla pacjentki, ponieważ macicę przegrodową można korygować operacyjnie, co znacząco zwiększa szansę na donoszenie ciąży, w przeciwieństwie do macicy dwurożnej.
• ocenę ujść macicznych jajowodów i ich drożności (podczas asysty laparoskopowej podaje się kontrast do jamy macicy i ocenia czy wydostanie się on do jamy brzusznej przez drożne jajowody).

Ponadto podczas badania histeroksopowego poszukuje się:

• zmian, takich jak zrosty, polipy, mięśniaki podśluzówkowe, ciała obce, które mogą być przyczyną nieprawidłowych krwawień macicznych, przewlekłych stanów zapalnych czy niepowodzeń ciążowych. Jeśli zmiany nie osiągnęły sporych rozmiarów i jest minimalne prawdopodobieństwo, że znajdują się w nich komórki złośliwe, istnieje możliwość ich natychmiastowego usunięcia.
• poszukiwanie innych zmian nowotworowych w obrębie błony śluzowej kanału szyjki macicy i jamy macicy wraz z możliwością pobrania wycinków. Z reguły nie podejmuje się wówczas prób usunięcia całej zmiany, ponieważ zmiany nowotworowe o wysokim prawdopodobieństwie złośliwości powinno się usuwać się metodą otwartą z nacięciem powłok brzusznych.

Histeroskopia, fot. panthermedia

Histeroskopia – przeciwwskazania

Podstawowym przeciwwskazaniem do wykonania histeroskopii jest ciąża. Nie przeprowadza się jej także w przypadku gdy istnieje szansa, że pacjentka może być w ciąży przed przeprowadzeniem odpowiedniego testu. Nie należy jej wykonywać w przypadku obecnego ostrego stanu zapalnego w miednicy mniejszej i podczas intensywnego krwawienia, które mogłyby zakłócać obraz z kamery.

Z dużą ostrożnością należy wykonywać badanie u bardzo młodych kobiet, u których macica nie osiągnęła jeszcze prawidłowych rozmiarów. Na szczęście u dziewczynek skrajnie rzadko istnieje konieczność wykonywania tego typu badań.

Histeroskopia – powikłania

Na wstępie należy zaznaczyć, że powikłania histeroskopii zarówno diagnostycznej jak i leczniczej występują bardzo rzadko, a wśród nich można wymienić:

• powikłania pourazowe - wynikające z uszkodzenia szyjki macicy lub przecięcia mięśnia macicy. Do uszkodzenia szyjki dochodzi najczęściej podczas jest rozszerzania przed wprowadzeniem endoskopu. Mięsień macicy może ulec uszkodzeniu przez sam endoskop lub w tracie wycinania zmiany, zwłaszcza głęboko wrośniętej w ścianę jamy macicy. Najczęściej ginekolog od razu zauważa uraz, ponieważ dochodzi do krwawienia i na bieżąco jest w stanie je zatamować, np. poprzez zamknięcie uszkodzonego naczynia
• krwotoczne - w przypadku przeoczenia urazu spowodowanego narzędziem lub niedokładnego zamknięcia naczyń w okolicy usuniętego polipa czy mięśniaka, może dojść do wystąpienia czasem intensywnego krwawienia
• związane z zastosowaniem środków rozszerzających jamę macicy – od czasu wprowadzenia pomiarów ciśnienia są to powikłania skrajnie rzadkie. Najgroźniejszym z nich związanym z zastosowaniem dwutlenku węgla był zator gazowy, jednak jak już wspomniano obecnie preferuje się użycie gotowych płynów.
• zakażenia - jest to również bardzo rzadkie powikłanie, do którego najczęściej dochodzi w ciągu 3 dób od zabiegu. Objawia się nagłym wystąpieniem złego samopoczucia, gorączki z dreszczami, bólu podbrzusza i czasem ropnych upławów. Podstawą leczenia jest włączenie antybiotykoterapii.