Spis treści:

1. Układ moczowy a płciowy
2. Jakie probiotyki stosować?
3. Jak działają probiotyki ginekologiczne?
4. Kiedy stosować probiotyk ginekologiczny?
5. Różne rodzaje probiotyków
6. Jaka jest różnica działania obu postaci probiotyków?
7. Błędy w doborze probiotyków

Najczęstszą przyczyną wizyt pacjentek w poradniach ginekologicznych są infekcje układu moczowo-płciowego. Nieleczone choroby tego układu mogą prowadzić do wielu powikłań, w tym również niepłodności, a nawet zagrażać życiu.

Układ moczowy a płciowy

Zakażenia układu moczowego to schorzenie infekcyjne, które bardzo często nie dają żadnych szczególnych objawów, acz nie zawsze. Wśród objawów klinicznych można wymienić:

• częstomocz,
• naglące parcia,
• ból występujący w okolicy podbrzusza wraz z podniesioną temperaturą ciała lub bez.

Rozpoznanie choroby następuje na podstawie wymienionych objawów klinicznych, jak również dzięki uzyskanym wynikom badań laboratoryjnych, w których wynik posiewu moczu jest dodatni.

Choroby układu moczowego, fot. panthermedia

Wśród czynników ryzyka zakażeń układu moczowego wymienia się:

• starszy wiek,
• zastój moczu,
• kamicę moczową,
• cukrzycę,
• refluks pęcherzowo-moczowodowy,
• cewnikowanie,
• instrumentację w drogach moczowych,
• leczenie immunosupresyjne.

Z kolei najczęstszą przyczyną zakażeń układu płciowego jest infekcja rzęsistkiem pochwowym, Chlamydia trachomatis, Mycoplasma genitalium i hominis,Ureaplasmya species, Candia glabrata, albicans i crusei, a także wirusem opryszczki (HSV I/II).

Wśród objawów chorobowych ze strony układu płciowego można zauważyć:

• pieczenie w trakcie oddawania moczu,
• upławy,
• owrzodzenia lub występowanie nietypowych ranek i wysypki na narządach płciowych.

Nieleczone infekcje tego układu mogą prowadzić do chorób układu rozrodczego, w tym do bezpłodności; stanowią również czynnik znacznego zagrożenia dla zdrowia kobiet w ciąży, a także prawidłowego rozwoju płodu.

Jakie probiotyki stosować?

W infekcjach opisanych powyżej stosuje się m.in. probiotyki ginekologiczne, jednak ze względu na różnorodność składu mikroflory pochwy każdej kobiety terapia probiotykami wymaga indywidualizacji terapii.

Elementem decydującym o zastosowaniu danego probiotyku, który powinien zawierać minimum dwa szczepy bakterii zasiedlających fizjologicznie florę bakteryjną pochwy kobiety z danej populacji, jest m.in. pochodzenie kobiety z danej szerokości geograficznej. Np. w mikroflorze pochew Polek prym wiodą głównie L. acidophilus, L. fermentum oraz L. plantarum.

Probiotyki gienkologiczne, fot. panthermedia

Jak działają probiotyki ginekologiczne?

Celem probiotyków jest namnożenie populacji drobnoustrojów korzystnych dla organizmu oraz – wtórnie – stopowanie rozwoju niekorzystnych drobnoustrojów patogennych.

Stosowanie probiotyku pomaga przywrócić oraz utrzymać prawidłowe środowisko kobiecej pochwie; zapobiega to infekcjom bakteryjnym oraz grzybiczym. Dzieje się tak, gdyż wraz z probiotykiem do organizmu dostarczane są pałeczki kwasu mlekowego, które wytwarzają ten kwasy, prowadząc do utrzymania, razem z pozostałymi kwasami organicznymi, prawidłowego pH pochwy.

Powstały w ten sposób kwaśny odczyn wydzieliny pochwowej zapobiega rozwojowi większości drobnoustrojów chorobotwórczych. Pałeczki kwasu mlekowego produkują również nadtlenek wodoru mający właściwości bakteriobójcze, inhibitory proteaz mające działanie przeciwgrzybiczne oraz bakteriocyny – acidofilina, laktocydyna – mające działanie bakteriostatyczne lub bakteriobójcze.

Probiotyki ginekologiczne: jak działają?, fot. panthermedia

Kiedy stosować probiotyk ginekologiczny?

O tym, kiedy i jaki probiotyk zastosować, powinien zdecydować lekarz ginekolog, jednak warto mieć wiedzę, że wspomniana kuracja probiotykami zalecana jest w poniższych przypadkach. Do czynników negatywnie wpływających na florę bakteryjną pochwy zalicza się więc: 

• długotrwałą antybiotykoterapię,  

• antykoncepcję dopochwową, zaburzenia hormonalne, 

• stosowanie dopochwowych leków przeciwbakteryjnych lub przeciwgrzybiczych, 

• zabiegi chirurgiczne przeprowadzane w obrębie dróg moczowo-płciowych, 

• nieprawidłową higienę intymną, 

• złą dietę, również bogatą w tłuszcze, 

• palenie papierosów, 

• zaburzenia odporności, 

• korzystanie z jacuzzi, basenu i toalet publicznych, 

• aktywność seksualną z częstą zmianą partnerów.

Jaki probiotyk ginekologiczny zastosować?, fot. panthermedia

Różne rodzaje probiotyków

Probiotyki ginekologiczne mogą mieć dwie postacie:

• dopochwową (globulki, czopki, żele, tampony lub podpaski probiotyczne)

lub

• doustną (tabletki).

Wybór postaci zależy nie tylko od preferencji pacjentki, ale też od fazy cyklu – np. w trakcie menstruacji zalecane są probiotyki doustne oraz tampony lub podpaski probiotyczne.

Jaka jest różnica działania obu postaci probiotyków?

Doustne probiotyki dają podwójną ochronę – kolonizują bakteriami probiotycznymi pochwę, odbyt, a także układ pokarmowy. Zasiedlanie organizmu przez bakterie jest jednak dość długie i trwa czternaście dni; z kolei efekty działania probiotyku dopochwowego pojawiają się już po trzech dniach, bezpośrednio w miejscu podania. 

Błędy w doborze probiotyków

Pomimo tego, że koncepcja probiozy pochodzi z początku XX w., a jej rozwój jest niezwykle szybki, wiedza w tym temacie jest wciąż niepełna, dlatego lekarze ginekolodzy nadal popełniają błędy w doborze probiotyków do określonego celu klinicznego.

Przy wyborze probiotyku lekarze powinni zwracać szczególną uwagę na:

• identyfikację szczepu (nazwa trójczłonowa),

• ludzkie pochodzenie (mleczarskie lub nawet glebowe), 

• izolację z miejsca, w którym docelowo powinien działać probiotyk,

• pochodzenie z populacji docelowej,

• dostosowanie probiotyku do flory populacji docelowej,

• formę (żywe szczepy lub lizat/liofilizat),

• badania kliniczne (dowiedziona skuteczność, pozyskana najlepiej w populacji polskiej),

• dostosowanie drogi podania do spodziewanego efektu klinicznego.

Obecnie, w nowoczesnej strategii probiotycznej w ginekologii i położnictwie, zaleca się stosowanie dopochwowej oraz doustnej drogi podawania probiotyków jednocześnie, co zwiększa skuteczność terapii.