Położna podstawowej opieki zdrowotnej (inaczej położna POZ lub położna środowiskowa) sprawuje opiekę nad kobietą przez całe życie, ale okres ciąży, porodu i połogu to szczególny czas, w którym każda pacjentka ma prawo skorzystać z dodatkowej opieki położniczej w ramach podstawowej opieki zdrowotnej w wybranej przez siebie placówce.
Spis treści:
- Przed porodem: co warto wiedzieć?
- W trakcie porodu: jak wygląda opieka położnicza?
- Po porodzie: na co może liczyć pacjentka?
Przed porodem: co warto wiedzieć?
Każda pacjentka korzystająca z usług podstawowej opieki zdrowotnej ma prawo wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej POZ, do których składa deklarację w danej placówce świadczącej powyższe usługi.
Co więcej, deklarację do położnej czy pielęgniarki POZ można złożyć niezależnie od placówki, w której pracuje wybrany lekarz POZ. Oznacza to, że pacjentka może korzystać z usług np. lekarza i pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej w placówce X, a z usług położnej POZ w placówce Y. Ważne, by obie placówki miały podpisany kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia.
Położna ma za zadanie towarzyszyć kobiecie przez wszystkie etapy jej życia – od noworodka, poprzez okres pokwitaniowy, koncepcyjny aż po menopauzę i do starości. Do kompetencji położnej należą m.in.:
- prowadzenie ciąży fizjologicznej,
- sprawowanie opieki położniczej obok lekarza ginekologa prowadzącego ciążę,
- wsparcie i edukacja przez wszystkie etapy ciąży aż do porodu.
Co warto wiedzieć przed porodem?, fot. panthermedia
Każda ciężarna prowadząca ciążę u lekarza ginekologa, który świadczy usługi w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia, objęta jest opieką położnej podstawowej opieki zdrowotnej w placówce wybranej przez ciężarną. Formalnie dzieje się to w momencie podpisania przez wybraną położną POZ skierowania, które zostało wydane ciężarnej przez lekarza ginekologa.
W praktyce wygląda to tak, że między 21. a 26. tygodniem ciąży lekarz ginekolog wystawia skierowanie do położnej POZ w celu objęcia ciężarnej opieką położniczą. Ciężarna z tym skierowaniem udaje się do placówki POZ, w której pracuje wybrana położna środowiskowa (zwykle jest to ta sama placówka, w której pracuje lekarz POZ, do którego ciężarna złożyła deklarację), kontaktuje się z wybraną położną i uzyskuje poświadczenie objęcia opieką położniczą, które z kolei przedstawia lekarzowi ginekologowi.
Na jaką pomoc ciężarna może liczyć?, fot. panthermedia
W trakcie trwania całej ciąży ciężarna może skorzystać z szeregu spotkań informacyjnych, zwanych edukacją przedporodową. Takich spotkań może być do 10 wizyt między 21. a 31. tygodniem ciąży i dodatkowo do 16 wizyt między 32. tygodniem porodu a porodem. Tematyka spotkań jest bardzo różnorodna i obejmuje w większości:
- poznanie problemów zdrowotnych ciężarnej,
- przygotowanie wobec niej planu opieki i świadczeń profilaktycznych,
- edukację przygotowującą do porodu i rodzicielstwa.
Forma tych zajęć może być różna – teoretyczna lub ćwiczeniowa, indywidualna lub grupowa, z uwzględnieniem preferencji ciężarnej.
W trakcie porodu: jak wygląda opieka położnicza?
Opiekę nad pacjentką rodzącą przejmuje położna dyżurująca w szpitalu, do którego zgłosiła się pacjentka. Miejsce porodu i okoliczności okołoporodowe, a także preferencje pacjentki dotyczące samego porodu zawierają się w dokumencie Plan Porodu, który jeszcze przed porodem powinien zostać przez pacjentkę wypełniony i dołączony do dokumentacji pacjentki zgłaszającej się ona na blok porodowy.
Zdarza się, że pacjentki mają swoją położną do porodu, zwykle jest ona jednak położną świadczącą usługi odpłatnie, a jej decyzyjność podczas porodu zależy od formy współpracy, jaką dana położna zawiązała z danym szpitalem.
Pomoc położnej podczas porodu, fot. panthermedia
Bezpośrednio po porodzie pacjentka pytana jest o placówkę POZ, do której będzie zadeklarowane dziecko. Co ważne, nie musi to być ta sama placówka, do której zadeklarowana jest mama dziecka. Do tej właśnie placówki szpital prześle Kartę Uodpornienia Dziecka i zgłoszenie o porodzie. Nie jest to jednoznaczne z zadeklarowaniem dziecka do danej placówki POZ – trzeba zrobić to osobiście po wyjściu ze szpitala do domu.
Po porodzie: na co może liczyć pacjentka?
W ciągu 48 godzin po porodzie świeżo upieczeni rodzice zgłaszają się do wybranej przez siebie placówki podstawowej opieki zdrowotnej w celu podpisania deklaracji do lekarza, pielęgniarki i położnej POZ dla swojego dziecka. Położna POZ opiekuje się każdym noworodkiem do 2. miesiąca życia, niezależnie od jego płci. W momencie podpisania deklaracji w przychodni położna umawia się z rodzicami na wizyty patronażowe. Są to obowiązkowe wizyty, w ilości od 4 do 6, do ukończenia 2. miesiąca życia dziecka.
Pomoc położnej po porodzie, fot. panthermedia
Ustawodawca przewidział możliwość dwukrotnej bezpłatnej zmiany lekarza, pielęgniarki lub położnej POZ w danym roku kalendarzowym – wystarczy zgłosić się do innej placówki POZ i wypełnić nową deklarację.
W przypadku, kiedy rodzice z jakiegoś powodu nie zgłoszą dziecka do przychodni POZ, na podstawie przesłanych przez szpital dokumentów położna środowiskowa sama kontaktuje się z rodzicami w celu objęcia opieką. Należy pamiętać, że każda zwłoka w zgłoszeniu dziecka do przychodni może świadczyć o celowym unikaniu opieki położniczej i może być powodem wnikliwej obserwacji zarówno ze strony jednostki POZ, jak i placówek opieki społecznej.
Po okresie 2 miesięcy opiekę nad dzieckiem położna środowiskowa przekazuje pielęgniarce podstawowej opieki zdrowotnej w danej placówce.
