Spis treści:

1. Karta ciąży – informacje
2. Karta ciąży – kiedy poród?
3. Karta ciąży – jak wygląda?
4. Karta ciąży –  cukrzyca w ciąży
5. Karta ciąży – badanie GBS i profilaktyka okołoporodowa

Karta ciąży coraz częściej przyjmuje rożne formy. W Polsce zazwyczaj jest to kartonowa karta długości ok 44 cm i szerokości 17 cm złożona czterokrotnie. Może być to również zeszyt formatu A4 lub A6, zawierający wszystkie oryginalne wyniki badań laboratoryjnych oraz badań USG.

Na pierwszej stronie „klasycznej” karty znajdziemy dane personalne pacjentki oraz poradni/gabinetu położniczo-ginekologicznego, bądź lekarza prowadzącego ciążę.

Karta ciąży – informacje

W zakres danych personalnych włączamy:

• imię i nazwisko pacjentki,
• PESEL,
• datę urodzenia,
• adres,
• numer telefonu,
• miejsce pracy,
• zawód pacjentki z oceną ewentualnej szkodliwości na przebieg ciąży,
• prawidłowy rozwój płodu.

Bardzo ważną informacją jest data pierwszego dnia ostatniej miesiączki, na podstawie której z reguły Naegelego wylicza się datę przewidywanego terminu porodu.

Karta ciąży – kiedy poród?

Reguła Naegelego - to sposób obliczenia terminu porodu. Do daty OM dodajemy 7 dni, odejmujemy 3 miesiące i dodajemy rok ( dotyczy to cyklu 28 dniowego, gdy do owulacji dochodzi 14 dnia cyklu ), jeśli cykle są krótsze lub dłuższe należy odjąć lub dodać odpowiednią ilość dni.

OM - 10.01.2016 10+7 dni = 17 17.01.2016 - 3 miesiące = 17.10.2015 + rok = 17.10.2016

Jeśli pacjentka nie pamięta dokładnej daty pierwszego dnia OM, termin porodu wyliczany jest na podstawie badania USG z I trymestru ciąży. Mierząc CRL (crown-rump length) - wymiar ciemieniowo-siedzeniowy płodu aparat USG wylicza nam przewidywany termin porodu. Bez względu na to jakie daty porodu będą oszacowane w kolejnych badaniach USG zawsze ostateczny TP pozostaje stały, wyliczony na podstawie USG z I trymestru.

Karta ciąży – jak wygląda? fot.panthermedia

Na frontowej stronie karty ciąży znajdziemy również wynik grupy krwi pacjentki oraz grupy krwi ojca dziecka. Należy pamiętać, że dane te są tylko i wyłącznie poglądowe, wskazane jest dołączenie do karty ciąży oryginału wyniku grupy krwi ciężarnej wydanego przez Centrum Krwiodawstwa. Tylko taki wynik jest dowodem upoważniającym do ewentualnego leczenia krwią.

Karta ciąży – jak wygląda?

W środku karta ciąży podzielona jest na trzy obszary:

Pierwszy obszar - po lewej stronie, dotyczy wywiadu położniczego. Tutaj zawarte są dane dotyczące liczby przebytych ciąż, liczby odbytych porodów i poronień. Poniżej w kolejności chronologicznej powinny być wpisane:

• daty ukończenia i tydzień, w którym ciąża zakończyła się np. maj 2011 PDN w 40tc SŻD 3960g/56cm/10pkt Apgar,
• sposób ukończenia ciąży - PDN lub cięcie cesarskie,
• ewentualne powikłania ciąży - np. cukrzyca ciążowa/przed ciążowa, nadciśnienie tętnicze w ciąży/przewlekłe, niedoczynność tarczycy,
• informacje o chorobach przewlekłych, przyjmowanych lekach, przebytych operacjach.

Poniżej powinien pojawić się opis pierwszego badania położniczego, które należy wykonać do 10 tygodnia ciąży.

Dane pierwszego badania dotyczą - daty wykonanego badania, tydzień trwania ciąży, ciężar ciała pacjentki, wzrost pacjentki, BMI (Body Mass Index), RR (ciśnienie tętnicze), ewentualne wystąpienie obrzęków lub żylaków.

W badaniu ginekologicznym ocenia się wygląd sromu, pochwy, tarczy szyjki macicy, wydzielinę z pochwy. W badaniu dwuręcznym ocenia się macicę, przydatki.

Na pierwszej wizycie wskazane jest również zbadanie piersi.

Drugi obszar podzielony jest na ponumerowane kolumny i kratki. Każda kolumna dotyczy jednej wizyty ciężarnej u położnika.
Tutaj zawarte będą informacje: data badania, tydzień trwania ciąży, wielkość macicy, wysokość dna macicy, ciężar ciała pacjentki, dodatkowe objawy takie jak pojawienie się obrzęków lub żylaków, aktualne RR, tętno płodu, wygląd szyjki macicy, jej długość, konsystencja, rozwarcie.
W trakcie wizyty wpisywane są zlecone wcześniej wyniki badań laboratoryjnych: najczęściej morfologia i badanie ogólne moczu. Poniżej lekarz zapisuje zalecenia dotyczące przyjmowania leków, wykonania dodatkowych badań laboratoryjnych lub obrazowych - USG.

Trzeci obszar zawarty w środku karty ciąży to badania serologiczne. Na tej stronie wraz z datą wykonania będą wpisane wyniki poszczególnych badań:

• Kiła,
• HBV,
• HCV,
• HIV,
• Toksoplazmoza,
• Cytomegalia,
• Rubella virus – Różyczka,
• Przeciwciała anty-Rh ( odczyn Coombsa ), PTA - pośredni odczyn Coombsa.

Pozostałe badania zawarte w karcie ciąży:

• Cytologia szyjki macicy - powinna być wykonana w I trymestrze ciąży, chyba że stan kliniczny na to nie pozwala: plamienia, krwawienia, zagrażające poronienie, zakażenie pochwy.
• Poziom glukozy na czczo - wskazany pomiar we wczesnej ciąży. Pacjentkom z grupy zwiększonego ryzyka należy zlecić wykonanie OGTT 75g już w pierwszym trymestrze ciąży.
• Test obciążenia glukozą 75 g ( TOG 75g/ OGTT ) - wykonuje się między 24. a 28. tygodniem ciąży.

Warunki wykonania testu:

• na czczo,
• w 8-14 godzin od ostatniego posiłku,
• przynajmniej przez 3 dni bez ograniczeń węglowodanów,
• 75g glukozy rozpuszczone w 250-300ml i wypite w ciągu 5 min,
• w trakcie badania pacjent powinien siedzieć, nie przyjmować jakiegokolwiek pożywienia i nie palić papierosów,
• krew do badania pobiera się na czczo, jedną godzinę i 2 godziny po wypiciu roztworu glukozy,
• nie należy przeprowadzać testu w trakcie i w ciągu 72 godzin po prowadzonej krótkotrwałej sterydoterapii oraz w trakcie dożylnej terapii betamimetykami.

Karta ciąży –  cukrzyca w ciąży

Cukrzycę w ciąży rozpoznaje się przy nieprawidłowości jakiegokolwiek wyniku w TOG.

Prawidłowy wynik TOG 75g to:

• na czczo <92mg/%
• po 1 godzinie <180mg%
• po 2 godzinach < 153mg%

Po rozpoznaniu cukrzycy w ciąży należy włączyć dietę cukrzycową i ocenić profil poziomów glukozy we krwi w trakcie diety. Jeśli pomimo diety stężenie glukozy we krwi jest za wysokie, wymaga to włączenia insuliny.

Karta ciąży – jak wygląda? fot.panthermedia

Karta ciąży – badanie GBS i profilaktyka okołoporodowa

Posiew w kierunku GBS – Gram-dodatni β-hemolizujący paciorkowiec - Streptococcus agalactiae

Wskazane pobranie wymazu z pochwy i odbytu na GBS między 35.-37 tygodniem ciąży.

GBS występuje w pochwie bądź odbycie u ok. 30% kobiet. Kolonizacja może mieć charakter przejściowy, przewlekły lub przetrwały. Nosicielstwo jest bezobjawowe, w ciąży może doprowadzić do zakażenia wewnątrzmacicznego drogą wstępującą.

Pod koniec XX. wieku w USA najczęstszą przyczyną wczesnej posocznicy oraz zgonu noworodka było okołoporodowe zakażenie paciorkowcem β-hemolizujący . Zakażenie noworodka GBS może pojawić się w 1. tygodniu życia jako wczesna posocznica noworodkowa, późna postać wystąpi po 1.tygodniu życia . Obraz kliniczny jest zróżnicowany od zapalenia płuc, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych przez ropne zapalenie stawów, aż do zapalenie szpiku kostnego.

Zalecane jest okołoporodowa profilaktyka antybiotykowa u:

• pacjentek GBS dodatnich,
• u pacjentek z nieznanym wynikiem posiewu,
• u pacjentek GBS ujemnych z dodatnim wywiadem zakażenia paciorkowcem poprzedniego dziecka,
• u pacjentek GBS ujemnych z dodatnim posiewem moczu na paciorkowce,

Zazwyczaj stosuje się ampicylinę dożylnie, ewentualnie cefazolinę, klindamycynę badź erytromycynę.

1. Nie zaleca się eradykacji nosicielstwa podczas ciąży. Po odstawieniu leku następuje szybki nawrót kolonizacji.
2. Kolonizacja noworodka bez profilaktyki okołoporodowej wynosi około 50%,.
3. Jeżeli od podania pierwszej dawki antybiotyku do porodu minęło mniej niż 1 godzina konizacji ulegnie 40%.
4. Poród między 2 a 4 godzina od podania antybiotyku - kolonizacja 3% noworodków.
5. Poród po 4 godzinach od podania antybiotyku - skolonizowane będzie zaledwie 1% noworodków.

Na odwrocie karty ciąży zawarte będą skrócone opisy wykonanych w trakcie ciąży badań USG. Zalecane są 3 badania USG, po jednym w każdym trymestrze ciąży.

Kolejne rubryki poświęcone są ewentualnym konsultacjom lekarskim w trakcie ciąży - stomatologicznej, internistycznej.

Podsumowując w karcie ciąży znajdziemy najistotniejsze informacje dotyczące ciężarnej oraz płodu. Zaleca się, aby oryginalny wynik badania grupy krwi, wynik posiewu z pochwy na paciorkowce oraz spis przyjmowanych leków były na stałe załączone do karty ciąży.

Ciężarna powinna zawsze posiadać przy sobie kartę ciąży.